Абыл Өтембетұлы, Анахарсис
Абыл Өтембетұлы Өтембетұлы Абыл (1777-1864) - ақын-жыршы, Маңғыстаудан. Атақты «Ноғайлының қырық батыры» дастанын жырлаған. Кезінде қарақалпақтар мен түркімендер арасында да кең танымал болған. Жалқаулықтан кісі өлмейді, кісі өлмегенмен ісі өнбейді. Еріншектік, жалқаулық туралы Жаманның жетегіне ерме. Жақсы мен жаман туралы Жаман жолдас - кісенің. Жақсы мен жаман туралы Сұңқардан қыран құс болмас, соқтасы қайтпай аң алмас. Аң-құс туралы Қаймығу білмес қайран ер ажалға өзі барып соғынар. Батырлық, ерлік туралы Айдын да айдын, айдын көл - асарлап төксең суалмас, Қабырғасы қатқан кәрі боз - қажыған күні су алмас. Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы Жетпейді соңғы жолдас әуелгіге. Достық туралы Дүниеде дертті кісі ойнап күлмес, Ел білер қадіріңді - сұлтан білмес. Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы Арғымақ атта сын болмас - қалған қамыс құлақсыз, Азаматта сын болмас - арты болса тұяқсыз. Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы Хан тілін халқы алғанмен - әйелі алмас. Әйел, ана туралы Жігіттік - өнер. Ғылым-білім, өнер туралы Жаман қашар жау көрсе. Жақсы мен жаман туралы Ер жолынан адасса - тең құрбының ішінде қасқая күліп жүре алмас. Батырлық, ерлік туралы Анахарсис Анахарсис (шамамен б.з.д.638 - б.з.д.539) — скиф философы, әлемдікфилософия тарихында әйгілі «жеті ғұламаның» бірі саналады. А. туралы және оның шығармашылығы жайлы Геродот, Плутарх, Эзоп сияқты көне грек авторлары, сириялық ойшыл Лукиан және басқалар кең жазып қалдырған. Білім іздеп дүниенің төрт бұрышын шарлаған. Солон патшаның кезінде көп жылдар Афинада өмір сүрген дала билеушісінің (Гиур - Қайыр(?)) баласы ақыр аяғында Еділ бойындағы бауырларына аңсап жеткен шағында өз қандастарының қызғанышының һәм грек мәдениетіне деген ерекше құштарлығына деген түсінбестіктің құрбаны болған деседі. Ескерткіш статуясына : «Тіліңді тый, тамақты талғап іш, кұмарлыққа салынба!» деген сөздері ойып жазылған. Ұлы ғұлама дойбы ойынын, қыш құмара жасайтын аспап және кеме зәкірін (якорь) ойлап тапқан деген де деректер бар. А. афоризмдерінен далалық ойлау жүйесі табиғатына тән ерекшеліктер айқын аңғарылады. Жақсылық та - тілден, жамандық та - тілден. Тіл туралы Сый - жеңгендікі, сөз - тергендікі. Асыл сөз туралы Ақымақтардың арасында ақылды болу да - ақымақтық. Мінез-құлық туралы Ашуланған адам алдымен өз басына жамандық тілеп алады. Мінез-құлық туралы Жалған сөз - желге ұшқан сөз. Асыл сөз туралы Даланың заңдары тек достық пен бауырластыққа негізделген. Достық туралы Ақыл атасы - ақиқат. Ақыл-ой туралы Скифтер де құдайларға құлшылық ете ме? -Иә, біз де жасағанға құлшылық етеміз. Тек біз онымен адамша сөйлесеміз. Эллиндіктер сияқты сүйек пен қарағай үні адам тіліненұғынықты деп есептемейміз. Дін, иман туралы Жақсы жасалған құмырсқаның илеуі мен құстың ұясы да жайлы мекен, жақсы тұраққа жатады. Жақсы мен жаман туралы Келген қонаққа достық көңіл, қонақжайлық пейіл таныту - үй иесінің борышы. Адамгершілік туралы Бұл дүниедегі алыптың алыбы - дүниенің өзі. Адам өмірі туралы Маскүнемдікке салынып кетпеу үшін ұсқынсыз ішкіш бейнесін ұдайы көз алдыңда ұстаған жөн. Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы Дүниеде уақыттан жасы үлкен ешкім де, ештеңе де жоқ. Уақыт туралы Дереккөзі: «Әдеби әлем» порталы
|
Абыл Өтембетұлы |
|
Өтембетұлы Абыл (1777-1864) - ақын-жыршы, Маңғыстаудан. Атақты «Ноғайлының қырық батыры» дастанын жырлаған. Кезінде қарақалпақтар мен түркімендер арасында да кең танымал болған.
Жалқаулықтан кісі өлмейді, кісі өлмегенмен ісі өнбейді. Еріншектік, жалқаулық туралы Жаманның жетегіне ерме. Жақсы мен жаман туралы Жаман жолдас - кісенің. Жақсы мен жаман туралы Сұңқардан қыран құс болмас, соқтасы қайтпай аң алмас. Аң-құс туралы Қаймығу білмес қайран ер ажалға өзі барып соғынар. Батырлық, ерлік туралы Айдын да айдын, айдын көл - асарлап төксең суалмас, Қабырғасы қатқан кәрі боз - қажыған күні су алмас. Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы Жетпейді соңғы жолдас әуелгіге. Достық туралы Дүниеде дертті кісі ойнап күлмес, Ел білер қадіріңді - сұлтан білмес. Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы Арғымақ атта сын болмас - қалған қамыс құлақсыз, Азаматта сын болмас - арты болса тұяқсыз. Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы Хан тілін халқы алғанмен - әйелі алмас. Әйел, ана туралы Жігіттік - өнер. Ғылым-білім, өнер туралы Жаман қашар жау көрсе. Жақсы мен жаман туралы Ер жолынан адасса - тең құрбының ішінде қасқая күліп жүре алмас. Батырлық, ерлік туралы
|
Қысқа да нұсқа. Жазылыңыз telegram - ға