1948-1953 жылдардағы БАҚ
1948 жылғы парламент сайлауы қарсаңыңда БАҚ белсенді сайлау науқанына тартылып, сайлау християн-демократиялық (де Гаспери) және халық-демократиялық майдан арасындағы тартысқа айнатады. Коммунистер мен социалистер бірігіп, тараптардың әрқайсысы насихат пен үгітті барынша белсенді жүргізуге тырысады. Солшыл күштер өздері шығара бастаған басылымдарға арқа сүйеп, олардың қарсыластары негізгі назарын плакаттарға, парақшаларға, кітапшаларға аударды. Бұл жылдары БАҚ күштері түпкілікті жіктеліп, Антиком, атлантизм және клерикализм, кот орталықшылдық ағымның іргетасына айналып, барлық газет, журналдарда және радиода қолдау табады. Демократиялық баспасөз қуғынға ұшырап, үкімет әкімшілік және сот шаралары арқылы оларға бақылауды күшейтеді. ХДП-ның Рим мен Милаңда екі басылым болып шығатын, Пополо басқаратын, күн сайын шығып тұратын газет топтары қалптасады. Олар партиялық басылымдар болғандықтан, қалың бұқараға тарамай, християн діні қайраткерлері газетті қолға алуға тырысты. «Маттиномен», «Венециямен», <<Гадзеттиномен>>, «Газета дель пополомен» дәл осылай болды. 1950 жылдардың басыңда ХДП тағы жеті газетке, итальяңдық баспа орталығына ие болады. Кейбір деректер бойынша бұл топқа бүкіл ел бойынша шығатын 17 газет кірген. Бұл Италия журналистика тарихында газеттердің едәуір шоғырлануы болды. Алайда, 1953 жылғы ХДП-ның жаңа көсемдері билік басына келгеннен кейін бұл газеттер шоғыры ыдырап кетті. 1948-1953 жылдары орталықшыл үкімет сыңайыңдағы ұстанымға либерал християн-демократтарға жақын, итальяңдық «Конформист» газеті шықты. «Карьерре дела серо» саясат ағымында болды. «Де Госпери» итальяндық күнделікті баспасөзде жетекші орынды ұстаңды. «Карьерре дела серо» өз еліңде, Англиядағы - «Таймс», АҚШ-та - «Нью - Йорк Таймс» немесе Фрагшиядағы - «Монд» сиякты басылымдар үлкен рөл атқарады. Бұл басылым айқын басымдыққа ие болып, онда жоғары дәрежелі кәсіби журналистер жұмыс істеп, тәжірибелі тілшілер тобы қалыптасты. Туринде «Нова Стампа» басылымы табысты жұмыс істеді. 1948 жылдан кейін ХДП РАИ-да өз билігін саяси тұрғыда бекіп, 1952 жылы үкімет жиырма жыл мерзімге РАИ-мен жаңа конвенцияға қол қойды. Осыған сәйкес барлық радио және теледидар қызметтері тек қана РАИ-дың иелігіне берілді. Конвенцияда Почта министрлігі мен парламент тарапынан бақылау белгілеңді және РАИ басшылығын тағайындау құқығы үкіметке қалды. Тағы бір маңызды қадам - «АНСА» агентгігіне бақылау белгіленіп, 1949 жылы Италиядағы бірден бір ұлттық агенттік «АНСА» өзінің тәуелсіз сипатын жоғалтты. Орталықшылдық кезеңіңде баспасөзде монополист топтардың бекуі жедел қарқынмен дамыды. «Рома Лауро» кеме иесіне, «Мессаджеро» - Перронеге, «Стампа» - «Фиатқа», «Карьерре дела серо» - өнеркәсіп иесі Креспидің отбасына оралды. Осы кезде жаңа меншік иелері пайда болып, Милаңда кешкі «Коте» атты газет (негізін салушы Карло Пезетта) цемент королінің қолына өтті. Өнеркәсіп иелерінің қолына көп өңірлік басылымдар өтіп кетті. Күнделікті «Эуропеоның» меншік иесінің өзгеруі зор сілкініс туғызып, ол баспагер Мццокиден баспагер Рицоллиге өтті, қаржы иңдустриясы қаржы-экономикалық басылымдар «Иль Солееге», «24 оре», «Глобоға» бақылау орнатты. Қаржы индустриясы сайлау қарсаңында газет топтарын ұйымдастырып, оған он екі ұсақ газет кіріп, саны артып, Қауымдасқан Газеттер Агентгігі (КГА) атауына ие болды. Бұл газеттер Римнен қаржылай көмек алып, әсіре оңшыл қанатта Италия Сопиалистік Қозғалысы (ИСҚ) үн қатып, Кот конституция ережелеріне қарамастан жасалды. Осы партияның алғашқы газеті - «Ордине Сочале» болды. 1952 жылы «Секоло д Итале» пайда болып, 1948 жылғы сайлаудан кейін оппозициялық газеттердің жағдайы қиындап, сайлау алды науқаны уақытында шыққан, тіпті бірнеше жылдар бойы шығып келген газеттер жабылды. Радиохабарын тарату серпінді дамып, 1946 жылғы қарашада РАИ-да екі <<Көгілдір>> және «Қызыл» ұлттық арна құрылды. 1950 жылғы қазанда үш радиоарна құрылды. 1952 жылдары радиобағдарламаларға реформа жүргізілуі жаңа леп әкелді. Бұған дейін радиогазеталар күніне үш рет бершетін, содан кейін олардың саны өсті. Бірінші арнаның жаңалықтары өзіне екі арнаның радиогазеттерін қосып алып, басымдық сипат алды. Күнделікті төрт реттік берілім парламентке, баспасөзге, шетел баспасөзіне шолу, биржа мәліметтерін толықтай беріп отырды. Тұтастай радиохабар тарату дамып, тындарман аудиториясының кеңеюін 1945 жылы 1600 000,1948 жылы 2 200 000, 1953 жылы 4 700 000 болғаны дәлелдейді. Дереккөз: Шындалиева Меңдігүл "Шетел Журналистикасы"1948 жылғы парламент сайлауы қарсаңыңда БАҚ белсенді сайлау науқанына тартылып, сайлау християн-демократиялық (де Гаспери) және халық-демократиялық майдан арасындағы тартысқа айнатады. Коммунистер мен социалистер бірігіп, тараптардың әрқайсысы насихат пен үгітті барынша белсенді жүргізуге тырысады. Солшыл күштер өздері шығара бастаған басылымдарға арқа сүйеп, олардың қарсыластары негізгі назарын плакаттарға, парақшаларға, кітапшаларға аударды. Бұл жылдары БАҚ күштері түпкілікті жіктеліп, Антиком, атлантизм және клерикализм, кот орталықшылдық ағымның іргетасына айналып, барлық газет, журналдарда және радиода қолдау табады. Демократиялық баспасөз қуғынға ұшырап, үкімет әкімшілік және сот шаралары арқылы оларға бақылауды күшейтеді. ХДП-ның Рим мен Милаңда екі басылым болып шығатын, Пополо басқаратын, күн сайын шығып тұратын газет топтары қалптасады. Олар партиялық басылымдар болғандықтан, қалың бұқараға тарамай, християн діні қайраткерлері газетті қолға алуға тырысты. «Маттиномен», «Венециямен», <<Гадзеттиномен>>, «Газета дель пополомен» дәл осылай болды.
1950 жылдардың басыңда ХДП тағы жеті газетке, итальяңдық баспа орталығына ие болады. Кейбір деректер бойынша бұл топқа бүкіл ел бойынша шығатын 17 газет кірген. Бұл Италия журналистика тарихында газеттердің едәуір шоғырлануы болды. Алайда, 1953 жылғы ХДП-ның жаңа көсемдері билік басына келгеннен кейін бұл газеттер шоғыры ыдырап кетті. 1948-1953 жылдары орталықшыл үкімет сыңайыңдағы ұстанымға либерал християн-демократтарға жақын, итальяңдық «Конформист» газеті шықты. «Карьерре дела серо» саясат ағымында болды. «Де Госпери» итальяндық күнделікті баспасөзде жетекші орынды ұстаңды. «Карьерре дела серо» өз еліңде, Англиядағы - «Таймс», АҚШ-та - «Нью - Йорк Таймс» немесе Фрагшиядағы - «Монд» сиякты басылымдар үлкен рөл атқарады. Бұл басылым айқын басымдыққа ие болып, онда жоғары дәрежелі кәсіби журналистер жұмыс істеп, тәжірибелі тілшілер тобы қалыптасты. Туринде «Нова Стампа» басылымы табысты жұмыс істеді.
1948 жылдан кейін ХДП РАИ-да өз билігін саяси тұрғыда бекіп, 1952 жылы үкімет жиырма жыл мерзімге РАИ-мен жаңа конвенцияға қол қойды. Осыған сәйкес барлық радио және теледидар қызметтері тек қана РАИ-дың иелігіне берілді. Конвенцияда Почта министрлігі мен парламент тарапынан бақылау белгілеңді және РАИ басшылығын тағайындау құқығы үкіметке қалды. Тағы бір маңызды қадам - «АНСА» агентгігіне бақылау белгіленіп, 1949 жылы Италиядағы бірден бір ұлттық агенттік «АНСА» өзінің тәуелсіз сипатын жоғалтты. Орталықшылдық кезеңіңде баспасөзде монополист топтардың бекуі жедел қарқынмен дамыды. «Рома Лауро» кеме иесіне, «Мессаджеро» - Перронеге, «Стампа» - «Фиатқа», «Карьерре дела серо» - өнеркәсіп иесі Креспидің отбасына оралды. Осы кезде жаңа меншік иелері пайда болып, Милаңда кешкі «Коте» атты газет (негізін салушы Карло Пезетта) цемент королінің қолына өтті. Өнеркәсіп иелерінің қолына көп өңірлік басылымдар өтіп кетті. Күнделікті «Эуропеоның» меншік иесінің өзгеруі зор сілкініс туғызып, ол баспагер Мццокиден баспагер Рицоллиге өтті, қаржы иңдустриясы қаржы-экономикалық басылымдар «Иль Солееге», «24 оре», «Глобоға» бақылау орнатты. Қаржы индустриясы сайлау қарсаңында газет топтарын ұйымдастырып, оған он екі ұсақ газет кіріп, саны артып, Қауымдасқан Газеттер Агентгігі (КГА) атауына ие болды. Бұл газеттер Римнен қаржылай көмек алып, әсіре оңшыл қанатта Италия Сопиалистік Қозғалысы (ИСҚ) үн қатып, Кот конституция ережелеріне қарамастан жасалды. Осы партияның алғашқы газеті - «Ордине Сочале» болды. 1952 жылы «Секоло д Итале» пайда болып, 1948 жылғы сайлаудан кейін оппозициялық газеттердің жағдайы қиындап, сайлау алды науқаны уақытында шыққан, тіпті бірнеше жылдар бойы шығып келген газеттер жабылды.
Радиохабарын тарату серпінді дамып, 1946 жылғы қарашада РАИ-да екі <<Көгілдір>> және «Қызыл» ұлттық арна құрылды. 1950 жылғы қазанда үш радиоарна құрылды. 1952 жылдары радиобағдарламаларға реформа жүргізілуі жаңа леп әкелді. Бұған дейін радиогазеталар күніне үш рет бершетін, содан кейін олардың саны өсті. Бірінші арнаның жаңалықтары өзіне екі арнаның радиогазеттерін қосып алып, басымдық сипат алды. Күнделікті төрт реттік берілім парламентке, баспасөзге, шетел баспасөзіне шолу, биржа мәліметтерін толықтай беріп отырды. Тұтастай радиохабар тарату дамып, тындарман аудиториясының кеңеюін 1945 жылы 1600 000,1948 жылы 2 200 000, 1953 жылы 4 700 000 болғаны дәлелдейді.
Дереккөз: Шындалиева Меңдігүл
"Шетел Журналистикасы"
Қысқа да нұсқа. Жазылыңыз telegram - ға