МӘМС жүйесі қаржы жинау механизміне айналды - депутат
Міндетті медициналық сақтандыру қоры медициналық көмекке емес, айналым қаражатын толықтыруға жұмсалатын жарналарды жинау механизміне айналды. МӘМС денсаулық сақтау жүйесінде сапалы өзгеріс жасауға қауқарсыз. Бұл туралы Мәжіліс депутаты Гүлдара Нұрымова Үкімет басшысына сауал жолдады, хабарлайды El.kz ақпарат агенттігі.
Қазақстанның денсаулық сақтау саласына жұмсаған жалпы шығындарының үлесі елдің ЖІӨ-нің 3,3%-ын құрайды, бұл Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы ұсынғаннан 2 есе аз (ЖІӨ-нің 6%). Дүниежүзілік елдердің рейтингінде медицинаға жұмсалатын қаржы көлемі бойынша Қазақстан 189 елдің ішінде 174 - орында (Армения – ЖІӨ-нің 10,4%-ымен 17- орын, Грузия – 7,6%-бен 58-ші орын, Өзбекстан – 6,4%-бен 93-орын). Денсаулық сақтау индексі бойынша Қазақстан 2020 жылы 78-орыннан 86-орынға төмендеді (106 елдің ішінде). Сарапшылардың пікірінше, теріс динамика Денсаулық сақтау жүйесіне мемлекеттік шығындар деңгейімен тікелей байланысты. Жан басына шаққанда бұл ЭЫДҰ елдерімен салыстырғанда 9 есе төмен (Қазақстан – 268 доллар; ЭЫДҰ – 2 414 доллар), - дейді депутат.
Оның айтуынша, МӘМС енгізілуімен тегін консультациялық-диагностикалық қызметтердің ауқымы кеңейтілді, бұл қымбат көмек түрлерін тұтынудың күрт өсуіне (11 есе) және олардың негізділігін бақылаусыз көмектің белгілі бір түрлерін шамадан тыс тұтынуға әсер етті.
2022 жылы медициналық ұйымдарды жеткіліксіз қаржыландыру мәселесі бірнеше рет көтерілді. Көріп отырғанымыздай, бүгінгі күнге дейін проблеманың шешімі айтылмады. Үшінші жыл қатарынан - 2021, 2022 және қазір 2023 жыл медициналық ұйымдарды қаржыландырудағы нақты жағдайды жүйелі түрде бағаламауға жол беріледі, бұл қазірдің өзінде үлкен кредиторлық берешекке алып келді. Бұл жай ғана проблемалық мәселе емес-бұл апат. Неліктен айқын мәселелер жылдан жылға шешілмей келеді және медициналық ұйымдар неге жетіспейтін бюджетінен «саңылауларды жабуы» керек? Мемлекет басшысының медицина саласының маңыздылығын материалдық қамтамасыз ету туралы бұйрығы неге бұзылып отыр? Тек 2023 жылдың наурыз айында медициналық ұйымдар кері тәртіпте және бірлескен мердігерлер үшін желілік шкала қолданылған жаңа тарифтермен танысты, ал медициналық қызметтер 2 ай бойы бұрынғы тарифтер бойынша орындалды. Осындай жағдай былтырғы жылы қайталанды. Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры және ҚР ДСМ тарапынан жаңа тарифтер қараша-желтоқсан айларында қабылданып, 2023 жылдың басына дейін медициналық ұйымдарға жіберілетіні туралы барлық мәліметтер миф десек болады. Нәтижесінде медициналық ұйымдардың мәселесі тағы шешімін таппады, - деді депутат.
Қаржыландырылмаған және кеш түсірілген, медициналық қызметтерге арналған жаңа тарифтер жоспардың асыра орындалуына әкеледі, ол сызықтық шкала бойынша кесіледі (төленбейді), бұл онсыз да бюджеті жеткіліксіз және медициналық көмектің қолжетімділігін шектеуге, халыққа көрсетілетін қызметтердің сапасын төмендетуге және медициналық ұйымдардың ықтимал банкроттығына тікелей ықпал ететін медициналық ұйымдардың қызметіне өте теріс әсер етеді.
Кейбір жағдайларда қысқартылған сома нақты орындалған қызметтердің 40-80% құрайды.
Сызықтық шкаланы қолдану тек бірлескен орындаушылар үшін ғана емес, сонымен қатар науқастарды қабылдаудан бас тарта алмайтын мекемелер үшін де қиындық тудырды. Бірақ бұл ретте бөлінген лимиттерді ұстануға және лимиттен асып кеткен жағдайда пациенттерді қараудан бас тартуы тиіс Мысалы, егер пациенттен тексеруге жіберуден бас тартқаны үшін шағым түссе Қор "консультациялық-диагностикалық қызметтерді күту ұзақтығы күнтізбелік 10 күннен асады" ақауы үшін айыппұл салуы мүмкін, ал диагностика және емдеу хаттамасы бойынша емдеу-профилактикалық мекемелер пациентті тексерулерге жіберуге міндетті, бірақ лимит таусылғандықтан, тексеруге жібере алмайды. Нәтижесінде "ақша пациентке кетеді" деген қағида жұмыс істемейді.
Сызықтық шкала ұлттық денсаулық сақтаудың негізгі принциптері медициналық көмектің қолжетімділігіне қайшы келеді. Сонымен қатар, Сызықтық шкала енгізілгенге дейін Денсаулық сақтау министрлігі мен Қор реттеушілік әсерді талдаудың міндетті тәртібін ұсынбаған.
Осылайша, бұл мәселе медициналық қауымдастықтың наразылығын тудырады, ал Сызықтық шкаланы қолдану қоғамдағы әлеуметтік шиеленіске және медициналық ұйымдардың банкротқа ұшырауына әкелуі мүмкін, ең бастысы, бұл пациенттердің медициналық көмекті уақытында ала алмауына кедергі келтіреді, - дейді депутат.
Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесінің басты проблемасы оның медициналық көмекке емес, ең алдымен айналым қаражатына жұмсалатын жарналарды жинау механизміне айналуы болды.
Жоғарыда айтылғандарды, сондай-ақ Мемлекет басшысының 2027 жылға қарай денсаулық сақтау саласына жұмсалатын шығыстарды ІЖӨ-нің 5%-ға дейін жеткізу жөніндегі Сайлауалды бағдарлама аясында жарияланған тапсырмасын ескере отырып, мынаны қажет деп санаймыз: «Артық кепілдіктерді», медициналық қызметтерді шамадан тыс тұтынуды жою және тегін медициналық қызметтер тізбесін қайта қарау бойынша сараптама тобын құру; Тарифтерді нақты шығындарға сәйкес қалыптастыру және жаңа қаржы жылы басталғанға дейін тарифтерді бекіту; Айлық жоспарға байланыстырудың күшін жою, төлем халықтың қажеттілігіне сәйкес медициналық қызметтердің нақты орындалған көлемі бойынша жүргізілуі тиіс; МӘМС туралы кодекс пен заңнамаға қайшы келетін "сызықтық шкалаларды" қолдануды жою; Айыппұл санкцияларын белгілей отырып, медициналық қызметтердің сапасын тексеру Медициналық және фармацевтикалық бақылау комитетіне жүктелсін; Мемлекет жарналарын есептеу "МӘМС туралы"ҚР Заңының 26-бабының 3-тармағына сәйкес орташа айлық жалақы бойынша жүргізілсін, - деді Мәжіліс депутаты.
Қысқа да нұсқа. Жазылыңыз telegram - ға