Жыландар туралы қызықты мәліметтер
Жыландар – жер шарындағы ең ерекше әрі қорқынышты жәндіктердің бірі. Олардың тіршілік ету тәсілдері мен тірі табиғаттағы рөлі әрқашан адам қызығушылығын тудырады. Әрине, жыландардың көптеген түрі біз үшін қауіпті болуы мүмкін, бірақ олар табиғаттың тепе-теңдігін сақтауға маңызды үлес қосады. El.kz тілшісі жыландар туралы сіз білмеуіңіз мүмкін қызықты деректер ұсынады.
Әлемдегі ең ұзын және алып жылан
Жыландар жер шарына кең тараған (тек Антарктидада ғана кездеспейді), 3 мыңға жуық түрі белгілі. Олар 12 тұқымдасқа бірігеді. Ең көбі – сарыбас жыландар, олардың 1500-дей түрі бар.
Ғылымға жыланның 2600-ге жуық түрі белгілі. Олар 12 тұқымдасқа бірігеді. Ең көбі – сарыбас жыландар, олардың 1500-дей түрі бар. Қазақстанда 5 тұқымдасқа жататын: соқыр жыландар (1 түрі), айдаһарлар (2 түрі), сарыбас жыландар (12 түрі), сұржыландар (2 түрі), бозша жыландардың (1 түрі) 18 түрі белгілі.
Жыландардың көпшілігі құрлықта, әдетте, қалың шөп өскен жерлерде, ағаш басында, шөлді аймақтарда, кейбір түрлері тұщы сулар мен теңіз-мұхиттарда тіршілік етеді.
Әлемдегі ең алып жылан – анаконда. Оның ұзындығы 5 метрге дейін жетеді. Әлемдегі ең ұзын жылан – тор көзді питон, ол 10 метрге дейін өседі. Әлемдегі ең улы алып жылан – корольдық кобра. Оның мөлшері 6 метрге жуық. Кобра өзінен кішілерін ғана емес, өзімен мөлшерлес жылан түрлерін жеп қоя алады. Патша кобра үшін жемтігінің ұзындығы, көлемі маңызды емес, өзіне керегін алған соң, сыймағанын түкіріп тастай салады екен.
Жыландар ауадағы дыбысты естімейді
Жыландар тек қана Антрактидада ғана мекендемейді. Сыртқы құлақ (есту) тесігі және дабыл жарғағы болмайды. Сондықтан жыландар ауадағы дыбысты естімейді. Сезу қызметін тілі мен бір жұп Якобсон мүшесі атқарады. Якобсон мүшесі – кеңсіріктің ішкі жағындағы ауыз қуысына ашылатын, екінші ұшы тұйықталып біткен екі қуыс; бауырымен жорғалаушылар мен сүтқоректілерде болатын иіс сезу мүшесі. Аяқтары жоқ, тек айдаhарда, ұршық тәрізді жыландарда, соқыр жыландарда, бүрме ауызды жыландардың кейбір түрлерінде ғана жамбас белдеуінің қалдығы мен артқы аяқтарының тырнақ тәрізді жұрнағы сақталған. Иық және жамбас белдеулерінің болмауына байланысты омыртқа жотасы бөлімдерге анық жіктелмеген: қысқа әрі жуан жыландарда омыртқасының саны – 141, ал ұзын әрі жіңішкелерінде – 435-ке жетеді.
Олардың ішкі ағзалары бірінің астына бірі орналасады. Ас дұрыс қорытылу үшін жүрек бір жерден бір жерге ығыса алады.Жылына бір рет көбейеді. Кейбір жыландар бір туғанда 75 жыланды дүниеге алып келе алады.Сіз бен біз жылан ысылынан қорқып жүрген болсақ, мексикалық бөбектер шөпқоректі жыландармен ойнағанды ұнатады екен.
Жылан уының емдік қасиеті
Жылан уының емдік қасиеті ХVII ғасырда белгілі болды. Франческо Реди деген адам мұны алғаш ашқан деген мәлімет бар. Ал жүз жылдан соң тағы бір итальяндық ғалым Фелисе Фонтане удың ұңғыл-шұңғылын зерттеп, адам ағзасына әсер ету механизмін түсіндірген. Бүгінгі медицинаның басты белгісі болған символ – тілін сумаңдатқан жіңішке жылан XVI ғасырдан бастап қолданысқа енген. Африкалықтар өздерінің улы сарыбас жыландарын (гадюка) қалталы азаматтарға ғимараттарды қорғайтын күзетші қызметін атқару үшін жалға береді екен. Және аз пайда таппайтын көрінеді.Жыландар айлар бойы нәр татпастан өмір сүре алады. Жылан туралы шешілмеген құпия: Британдық мұражай 1846 жылы шөл даладан екі жылан алып келеді. Оның бірі 1850 жылы тіріліп кетіп, тағы да екі жыл өмір сүрген екен.
Жыландар туралы қызықты мәліметтер:
Дене температурасы: Жыландар денесінің температурасы қоршаған ортаға байланысты өзгереді, сондықтан олар «экзотермальды» жәндіктер болып табылады, яғни дене температураларын өздері реттей алмайды. Бұл оларды қоршаған орта температурасына бейімделуіне мәжбүр етеді.
Көздері мен түстері: Жыландардың көздері өте ерекше. Көптеген түрлерде көзі жартылай тұманды немесе жабық болады. Олар тірі табиғатта тек түстерін ғана емес, сезімтал қышқылдарды және инфрақызыл сәулелерді де сезе алады. Бұл олардың аң аулау қабілетін жақсартады.
Шығатын «су»: Кейбір жыландар, мысалы, Бенгалдық питондар, өзінің денесінен шығарылған суды қайтадан жұту үшін аузына ұстап алады.
Тіл арқылы байланыс: Жыландар тілдерін жиі шығарып, оны айналасындағы иістерді сезіну үшін пайдаланады. Бұл оларды қоршаған ортаны және азықтың түрін анықтауға көмектеседі.
Скелет және тері жаңару: Жыландардың терісі үнемі жаңарып отырады, және әрбір өзгеріс кезінде олар ескі терісін біртіндеп түсіреді. Осы жаңару процесі әдетте жылан үшін үлкен энергия жұмсайды.
Денесі ұзын, бірақ қолдары жоқ: Көптеген жыландардың денесі өте ұзын, бірақ оларда аяқтар немесе қолдар жоқ. Олардың қозғалысы бұлшық еттерінің көмегімен жүзеге асады, бұл ерекше және оңай емес қозғалыс түрі.
Удың әртүрлілігі: Жыландардың уы әртүрлі әрі ерекше болады. Кейбір жыландар өз уын тек қорғану үшін қолданса, ал басқалары ол арқылы аңдарды немесе басқа жыртқыштарды аулайды.
Қоршаған ортадағы рөлі: Жыландар экосистемада маңызды рөл атқарады, олар кеміргіштерді, насекомдарды және басқа да зиянкестерді жойып, ауылшаруашылық зиянкестерінің санын азайтады.
Ең үлкен жылан: Әлемдегі ең алып жылан – анаконда. Оның ұзындығы 5 метрге дейін жетеді. Әлемдегі ең ұзын жылан – тор көзді питон, ол 10 метрге дейін өседі. Әлемдегі ең улы алып жылан – корольдық кобра. Оның мөлшері 6 метрге жуық.
Жыландар табиғаттың ең қызықты және ерекше жаратылыстарының бірі екені сөзсіз.
Қысқа да нұсқа. Жазылыңыз telegram - ға