Ұлттық құрылтайда айтылған ұсыныстар мен шешімдер
Қазақстанда соңғы жылдары ел дамуының жаңа кезеңіне қадам басқанын көрсететін маңызды алаңдардың бірі – Ұлттық құрылтай. Тарихи дәстүрлер мен заманауи қажеттіліктерді үйлестіре отырып, бұл құрылтай қоғам мен мемлекеттің арасындағы ашық диалогты орнатуға, ұлттық бірлікті нығайтуға, және еліміздің болашақтағы даму бағыттарын айқындауға мүмкіндік береді. 2022 жылы алғашқы отырысы Ұлытауда басталған құрылтайға қоғам қайраткерлері мен сарапшылар қатысып, бірқатар маңызды мәселелер көтерілді. 2023 жылы Түркістанда жалғасын тапқан құрылтай жұмыстары елдің ұлттық құндылықтарын дәріптеу мен жастарды тәрбиелеу мәселелеріне үлкен назар аударды. Ал 2024 жылы Атырауда өткен үшінші отырыста инфрақұрылымдық жобалар мен мәдени мұраны сақтау туралы ұсыныстар айтылды. Енді Ұлттық құрылтайдың кезекті IV отырысы наурыз айында Бурабайда өтпек. El.kz тілшісі бұған дейінгі отырыстарда көтерілген мәселелерге шолу жасады.
Ұлттық құрылтай: Тарихи маңызы мен қазіргі рөлі
Ұлттық құрылтай – демократиялық дәстүрдің жаңа бір көрінісі ретінде, ел ішінде сөз сөйлейтін, бірақ парламент пен мәслихаттар құрамына кірмейтін 117 азаматты біріктіретін алаң болып табылады. Қазақ тарихында құрылтайларды шақыру дәстүрі ежелден қалыптасқан. 1269 жылы Талас өзенінің жағасында өткен Ұлы құрылтай қазақ халқының мемлекеттік негіздерін қалыптастырып, Алтын Орда мемлекетін құрды. Ал 1917 жылғы Алаш партиясының негізі мен Алаш автономиясының жариялануы да құрылтай арқылы іске асқан маңызды оқиғалар еді. Осылайша, ұлттық құрылтайдың тарихи маңызы зор.
Құрылуы және оның мақсаты
2022 жылы Қазақстан Республикасының Президентінің Жарлығымен елімізде жаңа орган – Ұлттық құрылтай құрылды. Оның алғашқы отырысы 16 маусымда Ұлытауда өтті. Бұл жиында мемлекеттің болашақтағы дамуына байланысты ұлттық құндылықтарды негізге ала отырып ұсыныстар жасалды. Ұлттық құрылтайдың құрылу мақсаты мемлекеттік кеңесші Ерлан Қариннің айтуынша, Ұлттық құрылтай қоғамның бірігуі мен дамуы үшін ашық диалог алаңы болуды көздейді. Бұл орган Президенттің жанындағы негізгі кеңесші орган ретінде жұмыс істейді. Ұлттық құрылтайдың құрылуы туралы ұсыныс 2022 жылғы Жолдауда көтерілген болатын.
Ұлттық құрылтайға қатысушы тұлғалар
Ұлттық құрылтайға елге танымал қоғам қайраткерлері, сарапшылар мен өңірлердегі белсенді азаматтық қоғам өкілдері мүшелікке қабылданды. Осылайша, Ұлттық құрылтай Мемлекет басшысының қоғаммен және сарапшылармен ашық байланыс орнатуына мүмкіндік беріп отыр. Ұлттық құрылтайдың құрамында белгілі тұлғалар бар. Мәселен композитор, жазушы, Қазақстанның Еңбек ері Ілия Жақанов, халық жазушысы Мұхтар Шаханов, қазақтың тұңғыш ғарышкері Тоқтар Әубәкіров, қоғам қайраткері Сейдахмет Құттықадам, ғалым Асқар Жұмаділдаев, экономист және қоғам қайраткері Жақсыбек Күлекеев және басқа да танымал тұлғалар. Қазіргі уақытта ұлттық құрылтайда 117 мүшеден тұратын құрам бар.
Ұлытау: 2022 жылғы алғашқы отырыстың нәтижелері
Ұлытау облысындағы алғашқы отырыста еліміздің әр өңірінен, әр сала өкілдерінен тұратын құрылтай мүшелері маңызды мәселелерді талқылады. Қасым-Жомарт Тоқаев бұл құрылтайдың мақсаты – ұлттық бірлікті нығайту үшін парасатты идеялар мен ұсыныстарды ортаға салу екенін айтты. Президент қоғамның барлық жіктерінің пікірін тыңдайтынын атап өтті.
Ұлытауда өткен құрылтайдың алғашқы отырысында бірнеше маңызды мәселелер көтерілді. Құрылтай жұмысы облыстардың түрлі салаларынан келген өкілдердің қатысуымен өтті. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев құрылтайдың мақсаты ұлтты біріктіретін жаңа идеялар мен ұсыныстарды талқылау екенін атап өтті.
Біз көпті көрген аға буынның тәжірибесіне сүйеніп, жастардың жаңа идеяларын қолдаймыз, – деді Президент.
Сондай-ақ мемлекет басшысы құрылтайдың мүшелерін көбейте беру емес, қоғамның әрқашан белсенді қатысуын қамтамасыз ету керектігін айтты.
Құрылтайда Республика күніне қатысты ұсыныстар да көтерілді. 1990 жылдың 25 қазанында Қазақстанның егемендігі туралы декларация қабылданған болатын, сондықтан бұл күнді ұлттық мереке ретінде қайтару ұсынылды.
Бұдан өзге Президент еңбекке баулу мен жастарды адал еңбекке тәрбиелеу мәселелеріне тоқталды. Қазіргі уақытта еңбек нарығында бәсекеге қабілетті болу үшін жастарды жұмысқа баулу аса маңызды болып тұр.
Президент кадр саясаты мен латын әліпбиіне көшу мәселелеріне де тоқталды. Латын әліпбиіне көшу жұмысының өте күрделі екенін, әрбір қадамды мұқият талдау қажеттігін атап өтті.
Түркістан: 2023 жылғы екінші отырыстың маңызды мәселелері
Ұлттық құрылтайдың екінші отырысы 2023 жылы Түркістан қаласында өтті, онда бірқатар мәселелер талқыланып, 2022 жылға қорытынды жасалды. Сонымен қатар, болашақта шешілуі қажет мәселелер де айтылды.
2023 жылы Түркістанда өткен екінші Ұлттық құрылтайда Президент бірқатар маңызды тапсырмалар беріп, ұлттық нышандар мен тәрбие, құндылықтар туралы сөз қозғады. Бұл жиында ұлттың бірегейлігін сақтау, мәдени мұраны насихаттау және жастарды дұрыс тәрбиелеу мәселелері кеңінен талқыланды.
Президент Қасым-Жомарт Тоқаев жиынды аша отырып: «Ұлттық құрылтай – бұл тек сән-салтанатпен өткізілетін жиын емес, елдің тағдырына қатысты маңызды шешімдер қабылданатын орын. Бабаларымыз сын сағаттарда құрылтай шақырып, маңызды шешімдер қабылдаған» деп атап өтті.
Одан кейін ол ұлттық бірегейлікті нығайту және еліміздің жаңа құндылықтарын орнықтыру үшін нақты 8 бағытты атап көрсетті.
Ел президенті мемлекеттік нышандарды бірыңғай стандартқа сай етіп, аймақтар мен қалалардың таңбасын ортақ үлгіге келтіру маңызды деп санады. Қоғамда осы салаға қатысты сындар көп екенін айта отырып, ортақ ұстанымдар әзірлеу қажеттілігі туралы айтты. Сонымен қатар, мемлекеттік наградалар жүйесі туралы да сөз қозғалып, әрбір орден мен медальдың терең мағыналы, жұрттың көңілінен шығатын ерекше болуы керек екендігі айтылды.
Бұдан өзге бұл жиында Президент жастардың рухани дамуына ерекше көңіл бөлді. Оқушылар театрлар мен мұражайларға жиі барып, тарихи орындарды зерттеп, еңбек мәдениетін меңгеруі тиіс екенін айтты. Сонымен қатар, нашақорлықпен күрес туралы да сөз болып, осы бағытта кешенді жоспар әзірлеу тапсырылды.
Сондай-ақ медиа саласын, кино мен музыка индустриясын дамыту қажеттігін айтты. Мектеп кітапханаларындағы көркем әдебиеттің үлесін арттыру мен балалар кітапханасының жаңа жобасын іске қосу туралы тапсырма берді.
Президент шекара маңындағы аймақтардағы ахуалға ерекше назар аударды. Қатон-Қарағай, Марқакөл және Мақаншы аудандарын қалпына келтіру туралы шешім қабылданды. Шекаралық аймақтарды дамыту еліміздің тұтастығын сақтауда маңызды рөл атқаратыны айтылды.
Құрылтай жұмысы қоғамның пікірін тыңдай отырып, оның барлық мүшелері үшін ашық әрі тиімді диалог алаңына айналуда. Ұлттық құрылтай азаматтық қоғам мен мемлекет арасындағы байланысты нығайтуға бағытталған маңызды платформа болып табылады.
Атырау: 2024 жылғы үшінші отырыста көтерілген мәселелер
Ұлттық құрылтайлар елдің киелі жерлерінде өтуде. Алғашқы жиын Ұлытауда, Алаша хан мен Жошы ханның кесенелері жанында ұйымдастырылды. Екінші құрылтай Түркістанда, Әзірет Сұлтан кесенесі маңында өтті. 2024 жылы үшінші отырыс Атырау қаласында өткізілді, бұл қала Ұлы жібек жолының бойындағы маңызды сауда орталығы ретінде танымал.
Бұл жолғы құрылтайда Қазақстанның Елтаңбасы туралы пікірлер айтылды. Елтаңбаның қазіргі нұсқасы кейбір мамандар мен азаматтар тарапынан сынға алынуда, әсіресе оның эклектикалық сипаты мен Кеңес дәуірінің белгісіне ұқсастығы сөз болуда. Президент Тоқаев бұл өзгерісті қоғам пікірі мен талқылау арқылы шешуді ұсынды. Егер көпшілік келіссе, арнайы комиссия құрылып, жаңа жобалар ұсынылатын болады.
Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Ұлттық құрылтайда бірнеше маңызды инфрақұрылымдық жобалардың жүзеге асырылып жатқанын мәлімдеді. Қазақстанның кейбір өңірлеріндегі жылу жүйелерінің тозуы, тұрғын үй мәселесі және көлік жолдарын жөндеу мәселелері қозғалды. Сонымен қатар, газбен қамту да маңызды бағыт ретінде қарастырылуда. Қоғамдық құрылымдарды жақсарту мақсатында мемлекет жаңа тұрғын үй бағдарламаларын іске қосуды жоспарлап отыр.
Ұлттық құрылтайдың жүргізетін негізгі жұмыстары
Ұлттық құрылтайда қоғамдағы кейбір дәстүрлерге қатысты мәселелер де көтерілді. Атап айтқанда, «қыз алып қашу» мен «көп әйел алу» секілді көне дәстүрлердің қазіргі заманға сай еместігі айтылды. Бұл мәселелердің қоғам үшін өзекті екендігі, әсіресе, жастар арасындағы тәуелділік пен әлеуметтік жағдайлардың нашарлауы да талқыланды.
Құрылтайда сондай-ақ, қоғамның негізгі құндылықтары ретінде тәуелсіздік пен отаншылдықты дәріптеу мәселелері де қозғалды. Әр азамат өз елін сүйіп, өз ісімен көрсеткені жөн деген пікірлер айтылды.
Сонымен 2024 жылы Сарайшықта өткен үшінші Ұлттық құрылтайда тарихи жадыны жаңғырту, қоғамның дамуына байланысты нақты ұсыныстар әзірлеу мәселелері көтерілді. Осы құрылтайларда айтылған бастамалардың бірі республика күнін ұлттық мереке ретінде қайта қалпына келтіру еді. Бұл ұсыныс жүзеге асып, республика күні бүгінде ұлттық мереке ретінде атап өтілуде.
Сонымен қатар, құрылтай нәтижесінде Шығыс Қазақстан және Абай облыстарында жаңа аудандар құрылды. Өңірлік рәміздерді реттеу, «Әзірет Сұлтан» тарихи-мәдени қорық-музейіне ұлттық мәртебе беру, «Балалар кітапханасы» жобасын іске асыру сияқты бірнеше бастама жүзеге асырылды.
Ұлттық құрылтайдың маңызды шешімдері мен ұсыныстары еліміздің дамуы үшін маңызды негіздер болмақ. Бұл құрылтайдың ерекшелігі – ол қоғамдық диалогты қалыптастыруға, азаматтық қоғамды нығайтуға, және халықтың пікірін ескеруге бағытталған. Алдағы уақытта құрылтайлардың тарихи жерлерде өткізілу үрдісі жалғасады, бұл еліміздің тарихи санасын жаңғыртуға үлкен үлес қосатын болады.
Қысқа да нұсқа. Жазылыңыз telegram - ға
