Отыз сегізінші атқыштар дивизиясы
Отыз сегізінші атқыштар дивизиясы, Жетпіс үшінші гвардиялық дивизия – 2-дүниежүзілік соғыс жылдарында Алматыда жасақталған әскери құрама. 28-армияның құрамында Оңт.-батыс майданға аттанды (1942 ж. наурыз). 1942 ж. 12 мамыр күні Харьков обл-ның Волчанский ауд-нда алғаш рет жаумен шайқасты. 1942 ж. 31 шілдеде О. с. а. д. бөлімдері (командирі ген.-майор Ғ.Сафиуллин) Сталинград бекіністерінің сыртқы қорғаныс шебіне орналасты. 21 тамызда дивизия бөлімдері жау қоршауында ауыр ұрыстар жүргізе отырып, 28 тамызда қоршауды бұзып шықты да 64-армияға қосылды. Қыркүйек пен қарашаның басында дивизия бөлімдері Сталинградты оңт.-батыс жағынан табандылықпен қорғады. 1943 ж. 10 қаңтар – 2 ақпан аралығында О. с. а. д. Сталинград түбінде қоршауға алынған жауды толық жою жолындағы ұрыс қимылдарына қатынасты. Сталинград түбіндегі қиян-кескі шайқастарда асқан ерлігі мен ұйымшылдығы үшін дивизия КСРО Қорғаныс Халық Комиссарының 1943 ж. 1 наурыздағы бұйрығы бойынша 73-гв. дивизия болып құрылды. Кейін бұл дивизия (командирі ген.-майор С.А. Козак) Воронеж майданындағы 57-армияның құрамында неміс-фашист басқыншыларының 1943 жылғы жазғы шабуылын тойтарудағы ұрыстарға қатысты. Белгородты, кейінірек Харьков, Красноград қ-ларын азат етті. 1944 ж. Кеңес Армиясының шабуылдарында ол Оңт. Украина мен Молдавияны, Югославияның астанасы Белградты азат етіп, Венгрияның Балатон к-нің оңт-нде кескілескен ұрыстар (1945 ж. наурыз) жүргізді. Дивизия өзінің жауынгерлік жорығын Австрияның Альпі тауларында жеңіспен аяқтады. 73-гв. атқыштар дивизиясы 16 рет Жоғ. Бас қолбасшының алғысын алды, Белградты азат етудегі ерлігі үшін Қызыл Ту орденімен марапатталды. Дивизияға жергілікті халықтың тілегі бойынша сталинградтық және дунайлық деген қосымша атақ берілді, оның 36 жауынгері мен командирі Кеңес Одағының Батыры атағын алды. Козак 2 мәрте Кеңес Одағының Батыры және Югославияның Халық Батыры атағымен марапатталды. О. с. а. д. соғыстан кейін 1946 ж. 5 маусымда таратылды. Әдеб.: Сафиуллин Г.Б., Через реки, через горы.., Казань, 1973; 73-я гвардейская // Сб. воспоминаний, документов и материалов о боевом пути 73-й гвардейской стрелковой Сталинградско-Дунайской Краснознаменной дивизии, А.-А., 1986. П. Белан
Отыз сегізінші атқыштар дивизиясы, Жетпіс үшінші гвардиялық дивизия – 2-дүниежүзілік соғыс жылдарында Алматыда жасақталған әскери құрама. 28-армияның құрамында Оңт.-батыс майданға аттанды (1942 ж. наурыз). 1942 ж. 12 мамыр күні Харьков обл-ның Волчанский ауд-нда алғаш рет жаумен шайқасты. 1942 ж. 31 шілдеде О. с. а. д. бөлімдері (командирі ген.-майор Ғ.Сафиуллин) Сталинград бекіністерінің сыртқы қорғаныс шебіне орналасты. 21 тамызда дивизия бөлімдері жау қоршауында ауыр ұрыстар жүргізе отырып, 28 тамызда қоршауды бұзып шықты да 64-армияға қосылды. Қыркүйек пен қарашаның басында дивизия бөлімдері Сталинградты оңт.-батыс жағынан табандылықпен қорғады. 1943 ж. 10 қаңтар – 2 ақпан аралығында О. с. а. д. Сталинград түбінде қоршауға алынған жауды толық жою жолындағы ұрыс қимылдарына қатынасты. Сталинград түбіндегі қиян-кескі шайқастарда асқан ерлігі мен ұйымшылдығы үшін дивизия КСРО Қорғаныс Халық Комиссарының 1943 ж. 1 наурыздағы бұйрығы бойынша 73-гв. дивизия болып құрылды. Кейін бұл дивизия (командирі ген.-майор С.А. Козак) Воронеж майданындағы 57-армияның құрамында неміс-фашист басқыншыларының 1943 жылғы жазғы шабуылын тойтарудағы ұрыстарға қатысты. Белгородты, кейінірек Харьков, Красноград қ-ларын азат етті. 1944 ж. Кеңес Армиясының шабуылдарында ол Оңт. Украина мен Молдавияны, Югославияның астанасы Белградты азат етіп, Венгрияның Балатон к-нің оңт-нде кескілескен ұрыстар (1945 ж. наурыз) жүргізді. Дивизия өзінің жауынгерлік жорығын Австрияның Альпі тауларында жеңіспен аяқтады. 73-гв. атқыштар дивизиясы 16 рет Жоғ. Бас қолбасшының алғысын алды, Белградты азат етудегі ерлігі үшін Қызыл Ту орденімен марапатталды. Дивизияға жергілікті халықтың тілегі бойынша сталинградтық және дунайлық деген қосымша атақ берілді, оның 36 жауынгері мен командирі Кеңес Одағының Батыры атағын алды. Козак 2 мәрте Кеңес Одағының Батыры және Югославияның Халық Батыры атағымен марапатталды. О. с. а. д. соғыстан кейін 1946 ж. 5 маусымда таратылды.
Әдеб.: Сафиуллин Г.Б., Через реки, через горы.., Казань, 1973; 73-я гвардейская // Сб. воспоминаний, документов и материалов о боевом пути 73-й гвардейской стрелковой Сталинградско-Дунайской Краснознаменной дивизии, А.-А., 1986.
П. Белан
Қысқа да нұсқа. Жазылыңыз telegram - ға