Түркияда «Төлебаев жылы» басталды
Өткен аптада Астана мен Алматыдан шыққан делегация өкілдері Түркия еліне аттанып, бірқатар мәдени шараларға қатысып қайтты. Естеріңізге сала кетсек, биыл КСРО халық артисі, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, ҚазССР-нің еңбек сіңірген өнер қайраткері, көрнекті композитор Мұқан Төлебаевтың туғанына – 100 жыл. Осыған орай былтыр қыркүйек айында Башқұртстан Республикасының Уфа қаласында бас қосқан ТҮРКСОЙ-ға мүше елдер мәдениет министрлері Тұрақты Кеңесі өзара ақылдаса келе, «2013 жыл – Мұқан Төлебаев жылы» деп жариялаған болатын. Осы шешімге сәйкес, үстіміздегі жылы 10-14 наурыз аралығында Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының Әлеуметтік-мәдени даму комитетінің төрағасы Ахан Бижанов бастаған, Мәдениет және ақпарат министрлігі Мәдениет комитетінің төрағасы Тілеуғали Қышқашбаев қостаған ресми делегация мен ТҮРКСОЙ-ға мүше елдердің журналистері Түркия астанасы – Анкараға жиналды. Арнайы қонақтар мен онға жуық елден келген тілшілерді ресми қабылдаған ТҮРКСОЙ Бас хатшысы Дүйсен Қорабайұлы аталмыш ұйымға 20 жыл толып отырғанын, осыған орай бірқатар іс-шаралар ұйымдастыру көзделгенін айтып өтті. Әсіресе, соңғы төрт-бес жылда Түркі мәдениетін және өнерін ортақ дамыту мақсатында атқарылған жұмыстарға тоқталып, болашақтағы жоспарларымен де бөлісті. Ақпараттық қолдау білдіріп, жылт еткен жаңалықтарын жұртшылыққа жеткізіп жүрген журналистерге алғысын жеткізді. «Алдағы уақытта та сіздермен қоян-қолтық жұмыс жалғаса береді» деп сенім білдірді. Жарасымды жүздесу, әдемі әңгіме барысында БАҚ өкілдерінің бірқатар сұрақтарына да жауап бере кетті. Одан соң Мемлекеттік көркемсурет мұражайының концерттік залында өтетін Мұқан Төлебаев жылының ресми ашылуын тамашалауға шақырды. ТҮРКСОЙ және Түркия мәдениет және туризм министрлігі ұйымдастырған салтанатты жиынға Түрік Республикасы Мәдениет және туризм министрінің бірінші орынбасары Өзгүр Өзаслан, билік басындағы Түрік Республикасы Әділет және даму партиясының Бас хатшысы, Түрік парламенті «Қазақ-түрік тобының» төрағасы Халюк Ипек, Қазақстанның Түркиядағы Елшісі Жансейіт Түймебаев, Түрік Республикасы министрліктері, іскер және академиялық топтарының өкілдері, мәдениет қайраткерлері, Түркия БАҚ өкілдері жиналды. Салтанатты шараны ТҮРКСОЙ Бас хатшысы Дүйсен Қасейінов ашып, Мұқан Төлебаевтың өмірі мен өнер жолын көпшілікке таныстырды. Қазақ ұлттық классикалық музыкасын дамытуағы баға жетпес үлесін саралай келе, композитордың шығармашылығы туралы деректі фильмді тамашалауға шақырды. Қазақстан Республикасының Парламенті Сенатының Әлеуметтік-мәдени даму комитетінің төрағасы Ахан Бижанов өз сөзінде: – Мұқан Төлебаев – қазақ мәдениетінің отын сөндірмей, басқа елдермен терезесі тең болуына өлшеусіз үлес қосты. ХХ ғасырда қазақ кәсіби музыкасының негізін қалады. Біздің көп ұлтты мемлекетіміздің беделін биікке асқақтатып, көптеген ән-романстар жазды. Соғыс жылдарындағы әндері бір төбе. Дәстүр арнасынан ауытқымай, қазақ музыкасын еуропалық кәсіби деңгейге көтерді. М.Төлебаевтың қазақ және түрік әлеміндегі шоқтығы биік шығармаларын түрлі ұлт тыңдаушылары аса жоғары бағалайды. Күні бүгінге дейін «Біржан – Сара» операсы маңыздылығын жоғалтқан емес. Оның қойылымдары көптеген елдерде сахналанып, көрермендер тарапынан үлкен қошеметке бөленді. Ұлтының рухани байлығын өз қолтаңбасы арқылы дамыта білген айтулы тұлғаның атында туған елінде көше, музыка мектептері және де басқа ғимараттар бар. Халықтың сүйіспеншілігіне бөленген азаматқа арнап халықаралық деңгейде ауқымды іс-шаралар ұйымдастырған Түрік еліне, ТҮРКСОЙ-ға отандастарымыздың атынан шын жүректен ризашылығымызды білдіреміз, – деді. Мәдениет және ақпарат министрлігі Мәдениет комитетінің төрағасы Тілеуғали Қышқашбаев «Мұқан Төлебаев сынды дара композитордың мерейтойы Түрік мемлекетінде тойланып жатқаны біздің еліміз үшін үлкен құрмет» деп атап өтті. Түрік Республикасы Мәдениет және туризм министрінің бірінші орынбасары Өзгүр Өзаслан өз кезегінде жұртшылықты бауырлас Қазақстанның көрнекті өнер қайраткерлерімен таныстырудың маңызына тоқталды. Қазақ еліне ұлы композитор М.Төлебаевтың халықтық, сондай-ақ классикалық шығармашылығымен танысуға мүмкіндік бергені үшін алғысын айтты. Халюк Ипек мұндай іс-шаралардың түркі әлемінің мәдениеттерін одан әрі жақындастыра түсетінін тілге тиек етті. Одан кейін сөз алған Қазақстанның Түркиядағы Төтенше және өкілетті елшісі Жансейіт Түймебаев қатысушылар мен қонақтарды құттықтап: –Мұқан Төлебаев – Батыс пен Шығысты жақындата түсетін шебер композитор. Танымал тұлғаларға арналған мұндай іс-шаралардың түркі халықтарының ұлттық музыкасын танымал етуде және насихаттауда, екіжақты қатынастарды нығайтудағы рөлі үлкен. Сондықтан Түрік Республикасы Мәдениет және туризм министрлігіне көрсеткен қолдауы үшін ризашылығымызды білдіреміз, – деді. Түркияның мәдениет қайраткерлері де аталған басқосудың түркі халықтарының ортақ мәдениеті мен өнерін жаңғыртудағы рөлі маңызды екенін алға тартты. Олар түркі мемлекеттерінің рухани әлемін байытатын осындай мәдени байланыстардың үздіксіз жалғаса беруін тіледі. Кештің екінші бөлігі қазақстандық өнер шеберлерінің орындауындағы Мұқан Төлебаевтың туындыларымен жалғасты. Қазақстанның халық артисі Нұржамал Үсенбаеваның, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері Аида Аюпованың, Құрманғазы атындағы ұлттық консерваторияның арнайы фортепиано кафедрасының доценті Гүлжан Үзенбаеваның, Абай атындағы мемлекеттік опера және балет театрының жеке орындаушысы Жанболат Жұмағазиннің және Түркия Мәдениет және туризм министрлігінің түркі әлемі музыкалық тобының орындауында композитордың «Біржан – Сара» операсы, «Поэма», «Толғау», «Ақмарал», «Кестелі орамал», «Тос мені, тос» әндері шырқалды. Ел атынан барған өнер иелеріне тыңдаушылар үлкен қошемет көрсетті. Соңынан ТҮРКСОЙ халықаралық ұйымға мүше елдердің таңдаулы тілшілеріне журналистика саласындағы 2012 жыл қорытындысы бойынша, «Түркі мәдениетін насихаттауға қосқан үлесі үшін» арнайы сыйлығы тапсырылды. Марапатталғандар тізімі төмендегідей: 1. Эльчин МИРЗАБЕЙЛИ – «Народный фронт» газетінің бас редакторы, Әзербайжан. 2. Қаншайым БАЙДӘУЛЕТ – «Айқын» республикалық қоғамдық-саяси газеті, Қазақстан. 3. Бақытжан ОМАРОВ – «Қазақстан» ұлттық арнасының Түркия еліндегі арнайы тілшісі. 4. Эмильбек МОМУНОВ – «Хабар» Қырғыз ұлттық ақпарат агенттігінің редакторы, Қырғызстан. 5. Тыныштыкбек ЧОРОЕВ – Қырғыз тарих қоғамының төрағасы, Тарих ғылымдарының докторы, журналист, Қырғызстан. 6. Бешир АЙВАЗОГЛУ – «Түрік әдебиеті» журналының жауапты хатшысы, Түркия. 7. Йекта КОПАН – «НТВ» арнасының тілшісі, жазушы, Түркия. 8. Самига ГАФАРОВА –«Юлдаш» мемлекеттік теле-радио компаниясы «Тюркаваз» бағдарламасының редакторы, Башқұртстан. 9. Димитрий ПАПАЗОГЛО – «Единая Гагаузия» газетінің бас редакторы, Молдава. 10. Рузиля МУХАМЕТОВА – Татарстан Республикасының Мәдениет министрлігінің журналисі. 11. Рушания АЛТАЙ – Түркиядағы «Татар-информ» ақпараттық агенттігінің ресми өкілі. 12. Али ГЮРТЕКИН – «Ватан» радиосының директоры. Қаншайым БАЙДӘУЛЕТ, Алматы – Ыстамбұл – Анкара – Алматы Айқын
ТҮРКСОЙ және Түркия мәдениет және туризм министрлігі ұйымдастырған салтанатты жиынға Түрік Республикасы Мәдениет және туризм министрінің бірінші орынбасары Өзгүр Өзаслан, билік басындағы Түрік Республикасы Әділет және даму партиясының Бас хатшысы, Түрік парламенті «Қазақ-түрік тобының» төрағасы Халюк Ипек, Қазақстанның Түркиядағы Елшісі Жансейіт Түймебаев, Түрік Республикасы министрліктері, іскер және академиялық топтарының өкілдері, мәдениет қайраткерлері, Түркия БАҚ өкілдері жиналды. Салтанатты шараны ТҮРКСОЙ Бас хатшысы Дүйсен Қасейінов ашып, Мұқан Төлебаевтың өмірі мен өнер жолын көпшілікке таныстырды. Қазақ ұлттық классикалық музыкасын дамытуағы баға жетпес үлесін саралай келе, композитордың шығармашылығы туралы деректі фильмді тамашалауға шақырды.
Қазақстан Республикасының Парламенті Сенатының Әлеуметтік-мәдени даму комитетінің төрағасы Ахан Бижанов өз сөзінде:
– Мұқан Төлебаев – қазақ мәдениетінің отын сөндірмей, басқа елдермен терезесі тең болуына өлшеусіз үлес қосты. ХХ ғасырда қазақ кәсіби музыкасының негізін қалады. Біздің көп ұлтты мемлекетіміздің беделін биікке асқақтатып, көптеген ән-романстар жазды. Соғыс жылдарындағы әндері бір төбе. Дәстүр арнасынан ауытқымай, қазақ музыкасын еуропалық кәсіби деңгейге көтерді. М.Төлебаевтың қазақ және түрік әлеміндегі шоқтығы биік шығармаларын түрлі ұлт тыңдаушылары аса жоғары бағалайды. Күні бүгінге дейін «Біржан – Сара» операсы маңыздылығын жоғалтқан емес. Оның қойылымдары көптеген елдерде сахналанып, көрермендер тарапынан үлкен қошеметке бөленді. Ұлтының рухани байлығын өз қолтаңбасы арқылы дамыта білген айтулы тұлғаның атында туған елінде көше, музыка мектептері және де басқа ғимараттар бар. Халықтың сүйіспеншілігіне бөленген азаматқа арнап халықаралық деңгейде ауқымды іс-шаралар ұйымдастырған Түрік еліне, ТҮРКСОЙ-ға отандастарымыздың атынан шын жүректен ризашылығымызды білдіреміз, – деді.
Мәдениет және ақпарат министрлігі Мәдениет комитетінің төрағасы Тілеуғали Қышқашбаев «Мұқан Төлебаев сынды дара композитордың мерейтойы Түрік мемлекетінде тойланып жатқаны біздің еліміз үшін үлкен құрмет» деп атап өтті.
Түрік Республикасы Мәдениет және туризм министрінің бірінші орынбасары Өзгүр Өзаслан өз кезегінде жұртшылықты бауырлас Қазақстанның көрнекті өнер қайраткерлерімен таныстырудың маңызына тоқталды. Қазақ еліне ұлы композитор М.Төлебаевтың халықтық, сондай-ақ классикалық шығармашылығымен танысуға мүмкіндік бергені үшін алғысын айтты.
Халюк Ипек мұндай іс-шаралардың түркі әлемінің мәдениеттерін одан әрі жақындастыра түсетінін тілге тиек етті.
Одан кейін сөз алған Қазақстанның Түркиядағы Төтенше және өкілетті елшісі Жансейіт Түймебаев қатысушылар мен қонақтарды құттықтап:
–Мұқан Төлебаев – Батыс пен Шығысты жақындата түсетін шебер композитор. Танымал тұлғаларға арналған мұндай іс-шаралардың түркі халықтарының ұлттық музыкасын танымал етуде және насихаттауда, екіжақты қатынастарды нығайтудағы рөлі үлкен. Сондықтан Түрік Республикасы Мәдениет және туризм министрлігіне көрсеткен қолдауы үшін ризашылығымызды білдіреміз, – деді.
Түркияның мәдениет қайраткерлері де аталған басқосудың түркі халықтарының ортақ мәдениеті мен өнерін жаңғыртудағы рөлі маңызды екенін алға тартты. Олар түркі мемлекеттерінің рухани әлемін байытатын осындай мәдени байланыстардың үздіксіз жалғаса беруін тіледі.
Кештің екінші бөлігі қазақстандық өнер шеберлерінің орындауындағы Мұқан Төлебаевтың туындыларымен жалғасты. Қазақстанның халық артисі Нұржамал Үсенбаеваның, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері Аида Аюпованың, Құрманғазы атындағы ұлттық консерваторияның арнайы фортепиано кафедрасының доценті Гүлжан Үзенбаеваның, Абай атындағы мемлекеттік опера және балет театрының жеке орындаушысы Жанболат Жұмағазиннің және Түркия Мәдениет және туризм министрлігінің түркі әлемі музыкалық тобының орындауында композитордың «Біржан – Сара» операсы, «Поэма», «Толғау», «Ақмарал», «Кестелі орамал», «Тос мені, тос» әндері шырқалды. Ел атынан барған өнер иелеріне тыңдаушылар үлкен қошемет көрсетті.
Соңынан ТҮРКСОЙ халықаралық ұйымға мүше елдердің таңдаулы тілшілеріне журналистика саласындағы 2012 жыл қорытындысы бойынша, «Түркі мәдениетін насихаттауға қосқан үлесі үшін» арнайы сыйлығы тапсырылды.
Марапатталғандар тізімі төмендегідей:
1. Эльчин МИРЗАБЕЙЛИ – «Народный фронт» газетінің бас редакторы, Әзербайжан.
2. Қаншайым БАЙДӘУЛЕТ – «Айқын» республикалық қоғамдық-саяси газеті, Қазақстан.
3. Бақытжан ОМАРОВ – «Қазақстан» ұлттық арнасының Түркия еліндегі арнайы тілшісі.
4. Эмильбек МОМУНОВ – «Хабар» Қырғыз ұлттық ақпарат агенттігінің редакторы, Қырғызстан.
5. Тыныштыкбек ЧОРОЕВ – Қырғыз тарих қоғамының төрағасы, Тарих ғылымдарының докторы, журналист, Қырғызстан.
6. Бешир АЙВАЗОГЛУ – «Түрік әдебиеті» журналының жауапты хатшысы, Түркия.
7. Йекта КОПАН – «НТВ» арнасының тілшісі, жазушы, Түркия.
8. Самига ГАФАРОВА –«Юлдаш» мемлекеттік теле-радио компаниясы «Тюркаваз» бағдарламасының редакторы, Башқұртстан.
9. Димитрий ПАПАЗОГЛО – «Единая Гагаузия» газетінің бас редакторы, Молдава.
10. Рузиля МУХАМЕТОВА – Татарстан Республикасының Мәдениет министрлігінің журналисі.
11. Рушания АЛТАЙ – Түркиядағы «Татар-информ» ақпараттық агенттігінің ресми өкілі.
12. Али ГЮРТЕКИН – «Ватан» радиосының директоры.
Қаншайым БАЙДӘУЛЕТ, Алматы – Ыстамбұл – Анкара – Алматы
Қысқа да нұсқа. Жазылыңыз telegram - ға