Бүгін – қазақ халқы үшін ерекше мәнге ие мерекелердің бірі, Отбасы күні. Бұл күн әрбір шаңырақтың, әрбір жанұяның қоғамдағы рөлін тағы бір мәрте еске салып, отбасы құндылықтарының маңыздылығын ұлықтайды. Қазақ халқының мәдениеті мен салт-дәстүрлері ғасырлар бойы отбасылық институттың негізінде қалыптасып, нығайып келеді. Отбасы – тек қана ата-аналар мен балалардың одағы ғана емес, ұлттың рухани тірегі, тәрбиенің қайнар көзі. Сондықтан бүгінгі мереке – ұлттық құндылықтарды, салт-дәстүрлерді, отбасылық мұраларды дәріптеу күні.
Қазақстанда қыркүйектің екінші жексенбісінде Отбасы күні атап өтіледі. Биыл мереке 8 қыркүйекке тұспа-тұс келіп отыр.
Осыған байланысты 2-8 қыркүйек аралығында іс-шаралар кешенін өткізу көзделген:
Орталық деңгейде үлгілі отбасылардың жаңа моделін қалыптастыру, сондай-ақ Астана қаласында Отбасы және неке институтын нығайту мақсатында осы жылдың 6 қыркүйегінде «Мерейлі отбасы» ұлттық конкурсының жеңімпаздарының қатысуымен «Отбасы - Отанымыздың асыл діңгегі» телемарафоны өткізіледі, - деген еді ҚР мәдениет және ақпарат вице-министрі Евгений Кочетов ОКҚ алаңында өткен баспасөз конференциясында.
Отбасы күні – бұл әрбір отбасы мүшесінің бір-біріне деген құрметін, сүйіспеншілігін және мейірімін еске салатын мереке. Бұл күннің басты мақсаты – жанұяның қоғамдағы орнын нығайту, оның маңыздылығын түсіндіру, сондай-ақ отбасы институтын сақтау және дамыту. Қазақ халқының отбасылық құндылықтары ұлттың болашағының негізі ретінде бағаланады, сондықтан оларды қорғау және насихаттау – әрбіріміздің міндетіміз.
Ұрпақтар жүйесінің тарихи құндылықтары
Қазақ халқының тарихы мен мәдениеті өзегінде отбасы институты жатыр. Әрбір шаңырақ ұлттық руханияттың сақтаушысы, дәстүрдің жалғастырушысы. Қазақ отбасының құрылымы мен оның ішкі үйлесімі ғасырлар бойы қалыптасқан заңдылықтармен реттелген. Отбасы мүшелері арасындағы қарым-қатынас үлкендерді құрметтеуден, кішіге ізет көрсетуден тұрады, бұл халықтың өмірлік философиясының негізін құрайды.
Қазақтың отбасылық жүйесінде әке отбасының басшысы, қорғаушысы болса, ана – үйдің ұйытқысы, мейірімділік пен жылулықтың қайнар көзі. Балалар ата-анасының тәрбиесімен жетіліп, ұрпақ жалғастырушы ретінде маңызды рөл атқарады. Мұндай құрылымның сақталуы қазақ отбасының біртұтастығын қамтамасыз етіп, оның ғасырлар бойы тұрақтылығын сақтап келеді.
Қазақ халқының өміріндегі отбасы құндылықтары айрықша орын алады. Отбасы – бұл тек бір шаңырақ астында өмір сүретін адамдардың одағы ғана емес, бұл – рухани, мәдени және тәрбиелік құндылықтардың негізі. Отбасы – ұлттың шағын моделі, сондықтан қазақ халқы отбасын сақтау мен нығайтуды ерекше маңызды деп санайды. Бұл құндылықтар ұрпақтан-ұрпаққа беріледі, оларды сақтау әрбір отбасының міндеті болып табылады.
Отбасының басты құндылығы – бірлік пен ынтымақ. Қазақ халқының өмір сүру салты осы ұғымдарға негізделген. Бірлік – бұл отбасы мүшелерінің бір-біріне деген құрметі мен сүйіспеншілігі, ынтымақ – бұл олардың бір мақсатқа ұмтылуы, ортақ болашаққа сенімі. Қазақтың «Отан – отбасынан басталады» деген мақалы осы бірліктің маңызын көрсетеді.
Қазақ отбасындағы бала тәрбиесі
Қазақ халқы бала тәрбиесіне ерекше мән береді. Бала – бұл болашақтың кепілі, отбасының жалғасы. Сондықтан қазақтың жанұясында бала тәрбиесі – маңызды міндет. Баланы тәрбиелеу – бұл тек ата-ананың ғана емес, бүкіл қауымның міндеті. Қазақ халқы балаға жақсы қасиеттерді бойына сіңіру үшін оны адалдыққа, еңбекқорлыққа, әділдікке, үлкендерді құрметтеуге, кішіге қамқор болуға тәрбиелейді.
Қазақ отбасы ұл баланы батылдық, шыдамдылық, жауапкершілік сияқты қасиеттерге баулиды. Ұл бала болашақта отбасының тірегі, қорғаушысы ретінде тәрбиеленеді. Ал қыз бала әдептілікке, инабаттылыққа, еңбекқорлыққа, сыпайылыққа үйретіледі. Қыз бала болашақ ана ретінде тәрбиеленеді, сондықтан оған ерекше назар аударылады. Анасының қолында қыз бала үй шаруасын жүргізуді, қолөнерді үйренеді, бұл оның болашақ отбасылық өміріне қажетті дағдыларды меңгеруге көмектеседі.
Ұлттық тәрбие – ұрпақтар жалғасы
Қазақ отбасының басты міндеттерінің бірі – ұлттық тәрбие беру. Қазақ халқының ұлттық тәрбиесі мен дәстүрлері – бұл халықтың рухани байлығы, оны сақтау әрбір отбасының парызы. Ұлттық тәрбие арқылы балаларға халықтың тарихын, мәдениетін, рухани құндылықтарын үйретеді. Қазақтың ауыз әдебиеті, батырлар жыры, мақал-мәтелдер – бұл халықтың даналығын, өмірлік тәжірибесін жеткізетін бай мұра.
Қазақ отбасында ұлттық дәстүрлерді сақтау – бұл отбасының басты міндеттерінің бірі. Жас ұрпақты тәрбиелеуде қазақ халқының ұлттық мәдениеті мен рухани мұрасын сақтап, оны болашақ ұрпақтарға жеткізуге тырысады. Ұлттық тәрбиенің негізінде өсіп-өнген ұрпақ қана өз елінің нағыз азаматы болып қалыптасады.
Дәстүр мен жаңашылдықтың үйлесімі
Қазіргі заманғы қазақ отбасысы дәстүрлі құндылықтарды сақтай отырып, заманауи талаптарға сәйкес өмір сүруге тырысады. Жаңа технологиялардың, ақпараттық қоғамның әсеріне қарамастан, қазақ отбасының негізгі қағидаттары – бірлік, ынтымақ, құрмет – әлі де маңызды болып отыр.
Бүгінгі қазақ отбасы бала тәрбиесінде білімге, ғылымға, мәдениетке ерекше көңіл бөледі. Балаларға жақсы білім беру, олардың қабілеттерін дамыту, оларды қоғамның толыққанды мүшесі ретінде қалыптастыру – әрбір ата-ананың басты мақсаты. Сонымен қатар, қазақ отбасысы балаларын ұлттық құндылықтарды сақтауға, туған жерін, елін сүюге, өз халқын құрметтеуге тәрбиелейді.
Түйін: Қазақ отбасысы – бұл ұлттық руханияттың негізі, ұрпақ тәрбиесінің бастауы. Қазақ халқының отбасындағы тәрбиесі, салт-дәстүрлері қазіргі заманғы қоғамда да өзектілігін жоғалтқан жоқ. Әрбір қазақ отбасысы өз мәдениеті мен құндылықтарын сақтай отырып, ұрпақтарына білім мен тәрбие беріп, ел болашағын қалыптастырады. Отбасы құндылықтарын сақтап, ұлттық дәстүрлерді ұлықтап отырған әрбір қазақ отбасысы – ұлттың тірегі, қоғамның негізі. Бүгінгі Отбасы күні осы құндылықтарды дәріптеп, болашақ ұрпаққа жеткізудің маңыздылығын еске салады. Бұл – біздің болашағымыз, біздің ұлттық болмысымыздың іргетасы