Мемлекеттік басқару академиясының Ақтөбе облысы бойынша филиалының профессоры, доцент Раушан Есберген мемлекет басшысының Қазақстан халқына жолдауына қатысты пікір білдірді, деп хабарлайды El.kz ақпарат агенттігі.
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың «Әділетті Қазақстан: заң мен тәртіп, экономикалық өсім, қоғамдық оптимизм» атты Қазақстан Жолдауында жеке инвестициялар тарту арқылы іскерлік белсенділіктің артуына қолайлы жағдай жасауды атап өтті. Жаһандық және бәсекеге қабілетті әлем жағдайында инвестициялар үшін күреске тек коммерциялық компаниялар ғана емес, сонымен қатар тұтастай қалалар мен елдер түседі.Инвестициялар экономикалық дамудың орташа және төмен деңгейлері бар елдерде жеке кәсіпкерліктің қалыптасуы мен нығаюына ықпал етеді, күрделі жобаларды іске асыруға, аралас компанияларды, несие капиталы нарықтарын құруға капиталды жұмылдырады. Дағдарысты еңсерудің стратегиясы мен тактикасы Қазақстан экономикасының әлемдік шаруашылық байланыстарға қаншалықты табысты кірігетініне байланысты. Елімізде тұрақтандыру және одан кейінгі экономикалық өсу мүмкіндігін айқындайтын негізгі фактор жоғары инвестициялық белсенділік, - дейді ол.
ҚР президенті 2023 жылғы 5 желтоқсанда «Ел экономикасына инвестициялар тарту жөніндегі жұмыстың тиімділігін арттыру жөніндегі шаралар туралы» Жарлыққа қол қойды, онда инвестициялар тарту жөніндегі кеңестің неғұрлым кең өкілеттіктері кеңейтілді.
Сарапшының айтуынша, инвестициялық штаб өкілеттігінде орталық және жергілікті мемлекеттік органдар, сондай-ақ квазимемлекеттік сектор субъектілері орындауға міндетті шешімдер қабылдау жатыр.
Қазақстандағы инвестициялық қызмет ішкі және сыртқы қаржыландыру көздері есебінен өсімін молайту процесін жандандыруға бағытталған. Мемлекет шетелдік капиталды жан-жақты тартуға, осы кешен үшін тартымды факторлар құруға бағытталған бағытты ұстанады. Ұлттық идеяларды ілгерілету және «адамға бағытталған» экономикалық модельге көшу жағдайында Қазақстан инвестициялық саясатты жандандырады. Шетел капиталын Қазақстан экономикасына жұмылдыру жөніндегі мақсаттарға қол жеткізуді мемлекеттік реттеу шетел инвесторларының нақты салаларға қатысуының әртүрлі аспектілерін, қазақстандық нарық үшін шетелдік инвесторлар арасында бәсекелестікті күшейту үшін жаңа жағдайлар жасауды, отандық стандарттарды әріптес елдердің халықаралық және ұлттық стандарттарымен үйлестіруді қарастырады, - дейді ол.
Раушан Есберген атағңандай, Қазақстанның әлсіз әртараптандырылған экономикасының тұрақтылығын нығайту және жүйелік сын-тегеуріндерге барабар жауап беру мақсатында құрылымдық-функционалдық жаңару, технологиялық трансформация және қосылған құны жоғары бұйымдардың өнеркәсіптік өндірісін игеруде маңызды. Олар:
- жеке және шетелдік инвестицияларды тартудың салалық басымдықтарын және Қазақстанның бірқатар салалардағы ерекше бәсекелестік артықшылықтарын ескере отырып, инвестицияларды тартуды жандандыру мақсатында инвестициялық ахуалды жақсарту, сондай-ақ олардың шикізаттық емес салаларда (IT-сала, геологиялық барлау; мұнай-химия саласы) қолдану салаларын белсенді кеңейту аса қажет;
- бизнес-модельдің құбылмалылығы тәуекелдерінің туындауын болдырмау үшін заңнаманың тұрақтылығына, салымдардың қорғалу дәрежесіне, бизнес-ортаның ашықтығына баса назар аудара отырып, инвесторларды ынталандыру үшін институционалдық шараларды әзірлеуге баса назар аудару қажет.
Инвесторларды валюталық тәуекелдерден қорғау және халықаралық қатысушылардың инвестициялық белсенділігінің өсуі үшін қатты валютада ақша ағындарын жасайтын экспортқа бағдарланған жобаларды ілгерілетуге жәрдемдесу қажет. Жжоғары технологиялық тауарларды өндірушілер мен экспорттаушылар үшін жағдайлар жетілдірілуге, ұлттық қауіпсіздікті қорғауды қамтамасыз ететін салаларға шетел капиталының ағынын шектеуді назарға ала отырып, бәсекеге қабілетті секторларда мультипликативтік әсер беретін инвестицияларды жұмылдыру жандандырылуға тиіс, - дейді ол.
Есберген атағандай, әлемдік экономиканың құлдырауы жағдайында Қазақстанға инвестициялық процесті реттеу шараларын қабылдауда өзіндік ұстаным қажет.
Бірлескен жұмысты үйлестіру, сыртқы әріптестермен өзара тиімді ынтымақтастық орнату, ірі халықаралық қаржы ұйымдары тарапынан институционалдық капиталды тарту арналарын іздеуді жандандыру, мысалы, трансшекаралық көлік инфрақұрылымына қатысты осындай басым салаларда өзара іс-қимылдың жаңа форматтарын табу міндеті тұр. Мемлекеттік саясат салааралық тізбектер бойынша шетелдік және жергілікті кәсіпорындардың өзара іс-қимылы үшін жағдайлар жасауға бағытталуы тиіс, - дейді ол.
Сарапшының айтуынша, инвестициялық ахуалды жақсарту адами капитал мен білім беруді дамытуды, күшті және тәуелсіз институттар құруды, сондай-ақ құқықтық реттеу мен инвесторлардың құқықтарын қорғауды нығайтуды талап етеді.
Инвестицияларды қолдау мен ынталандыруға бағытталған мемлекеттік бағдарламалар да бизнес пен елге капитал ағыны үшін қолайлы жағдайлар жасауда маңызды рөл атқарады. Үкімет инвестициялардың маңыздылығын түсініп, халықаралық инвесторлармен ашықтық пен ынтымақтастық қағидатын ұстана отырып, инвестициялық ахуалды дамыту бойынша белсенді жұмыс жүргізілуі тиіс, - дейді Есберген.