Волонтерлік қызмет – бұл қоғамның игілігі үшін ерікті түрде атқарылатын жұмыс. Әлемнің кез келген елінде волонтерлер табиғи апаттардан зардап шеккендерге көмек көрсетуден бастап, балаларға білім беруге, экологиялық іс-шараларды ұйымдастыруға дейін әртүрлі салаларда жұмыс істейді. Волонтерлік – тек қайырымдылық әрекет қана емес, сонымен бірге қоғамды дамытудағы маңызды құрал. Бұл мақалада волонтерліктің мәні, оның қоғамға тигізетін пайдасы және жеке тұлғалардың өміріне әсері қарастырылады, деп хабарлайды El.kz ақпарат агенттігі.
Волонтерлік қызметтің негізгі ұғымы
Волонтерлік – бұл ерікті және ақысыз негізде белгілі бір қызметке қатысу. Волонтерлер қоғамның әртүрлі салаларында жұмыс істейді:
Әлеуметтік көмек: мұқтаж жандарға көмек көрсету, қарттарға, балаларға және мүгедектерге қолдау көрсету.
Экологиялық шаралар: ағаш отырғызу, қоқыс жинау, қоршаған ортаны қорғау.
Білім беру және мәдениет: оқыту, шеберлік сабақтарын ұйымдастыру, мәдени мұраларды сақтау.
Төтенше жағдайлар: апат аймақтарында көмек көрсету, іздеу-құтқару шараларына қатысу.
Волонтерлік қызметтің негізінде адамгершілік, жанашырлық және әлеуметтік жауапкершілік принциптері жатыр. Бұл әрекеттер тек көмек алушыларға ғана емес, волонтерлердің өздеріне де үлкен пайда әкеледі.
Қоғамға тигізетін пайдасы
Волонтерлік қызметтің қоғам үшін маңызы зор. Ол әлеуметтік, экономикалық және мәдени салаларда оң өзгерістер тудырады.
Волонтерлердің қызметі қоғамдағы маңызды мәселелерді шешуге көмектеседі. Олар:
Мұқтаж жандарға көмек көрсету.
Жұмыссыздықты азайтуға ықпал ету (волонтерлік арқылы адамдар жаңа дағдыларды меңгереді).
Қоғамдық ұйымдар мен мемлекеттік құрылымдардың жұмысын жеңілдету.
Мысалы, волонтерлер үйсіздерге баспана табуға, балалар үйлеріндегі тәрбиеленушілерге білім алуға және қарттарға әлеуметтік қолдау көрсетуге көмектеседі.
Экология саласындағы волонтерлік шаралар қоршаған ортаға деген қамқорлықты арттырады. Ағаш отырғызу, тазалық акцияларын ұйымдастыру және экологиялық білім беру шаралары қоғамды табиғатқа жауапкершілікпен қарауға тәрбиелейді.
Волонтерлік қызмет адамдар арасындағы сенімді нығайтады. Бұл адамдарды өзара көмек көрсетуге, ынтымақтастыққа және бір-бірін қолдауға үйретеді. Волонтерлер ұйымдастырған мәдени, білім беру және спорттық шаралар қоғамның рухани деңгейін көтереді.
Жеке тұлға үшін маңызы
Волонтерлік қызмет тек қоғам үшін ғана емес, оған қатысатын адамдардың жеке дамуына да үлкен әсер етеді.
Волонтерлер көптеген жаңа дағдыларды үйренеді. Мысалы:
Командалық жұмыс дағдылары.
Көшбасшылық қасиеттерді дамыту.
Ұйымдастырушылық қабілеттерді шыңдау.
Бұл дағдылар тек волонтерлік әрекетте ғана емес, болашақ кәсіби қызметте де пайдалы.
Волонтерлік әртүрлі саладағы адамдармен танысуға мүмкіндік береді. Бұл жаңа достар, серіктестер немесе тіпті болашақтағы әріптестермен қарым-қатынас орнатуға ықпал етеді.
Волонтерлік арқылы адамдар өздерін пайдалы сезініп, өмірдің маңызды құндылықтарын түсінеді. Бұл олардың өзін-өзі бағалауын арттырып, ішкі гармония табуға көмектеседі.
Қайырымдылық әрекеттер арқылы адам өзінің рухани байлығын арттырып, өзгелерге көмектесу арқылы моральдық қанағат алады.
Қазақстандағы волонтерлік қызмет
Қазақстанда волонтерлік қызмет соңғы жылдары қарқынды дамуда. 2020 жыл Қазақстанда "Волонтер жылы" деп жарияланып, бұл бағыттағы жұмыстарға жаңа серпін берілді. Волонтерлік қызметтің негізгі бағыттары:
Әлеуметтік көмек: қарттарға, көп балалы отбасыларға қолдау көрсету.
Экологиялық қозғалыстар: "ЭкоҚала", "Плоггинг" сияқты қозғалыстардың танымалдығы артуда.
Білім беру: ауылдық аймақтардағы балаларға білім беру, IT-дағдыларды үйрету.
Төтенше жағдайлар: коронавирус пандемиясы кезінде волонтерлер дәрі-дәрмек жеткізу, мұқтаж жандарға азық-түлік тарату жұмыстарын атқарды.
"Қайырымды істер марафоны", "Birgemiz" жобалары сынды бағдарламалар халық арасында волонтерліктің маңызын арттырды.
Волонтерлік қызметтің болашағы
Болашақта волонтерлік қызметтің маңыздылығы арта түседі. Бұл бағытта келесідей өзгерістер күтіледі:
Волонтерлерді дайындау және қолдау үшін арнайы бағдарламалардың жасалуы.
Волонтерлерге кәсіби тренингтер мен сертификаттар беру жүйесінің дамуы.
Цифрлық технологияларды пайдаланып, онлайн волонтерлікті дамыту.
Жасөспірімдер мен жастар арасында волонтерлік мәдениетті насихаттау.
Волонтерлік қызметтің халықаралық тәжірибесі
Әлемде волонтерлік қызметтің терең тамыр жайған тарихы бар. Әр елдің волонтерлік мәдениеті мен тәжірибесі өзіндік ерекшеліктерге ие. Қазақстан үшін халықаралық тәжірибені зерттеу маңызды, өйткені бұл еліміздегі еріктілер қозғалысын одан әрі дамытуға көмектеседі.
Америка Құрама Штаттары – волонтерлік қызмет ең дамыған елдердің бірі. Бұл елде волонтерлер көптеген салаларда жұмыс істейді, әсіресе табиғи апаттар кезінде көмек көрсету, мұқтаж жандарға қолдау көрсету және білім беру салаларында белсенділік танытады. АҚШ-тағы арнайы волонтерлік ұйымдар:
Peace Corps – халықаралық волонтерлік бағдарламаларды жүзеге асыратын ұйым.
AmeriCorps – жастарды қоғамға пайдалы қызметке тартатын бағдарлама.
Еуропалық елдерде волонтерлік қызметтің негізгі бағыттары – экология, мәдениет және әлеуметтік қолдау. Еуропалық Одақ волонтерлерді дамыту үшін Еуропалық Еріктілер Қызметін (EVS) құрды. Бұл жоба жастардың басқа елдерде жұмыс істеп, тәжірибе жинауына мүмкіндік береді.
Жапониядағы волонтерлік қызмет ұлттық мәдениеттің бір бөлігіне айналған. Мұнда волонтерлер табиғи апаттардан зардап шеккендерге көмектесумен қатар, қарттар мен балаларды қолдау саласында да жұмыс істейді. Жапониядағы "Mutual Aid" (Өзара көмек) концепциясы еріктілер қозғалысының негізі болып табылады.
Оңтүстік Кореяда волонтерлік қызмет жастардың өмірінде үлкен рөл атқарады. Мұнда еріктілер жергілікті қауымдастықтарда жұмыс істеп, әлеуметтік мәселелерді шешуге үлес қосады. Көптеген университеттер студенттерге волонтерлік қызметке қатысуды талап етеді, бұл олардың білім алу кезеңіндегі міндетті шарттардың бірі.
Ресейде волонтерлік қызмет кеңінен дамыған. Әсіресе, 2018 жылғы Футболдан Әлем Чемпионаты кезінде волонтерлер үлкен рөл атқарды. Қазіргі таңда Ресейде экология, білім беру және әлеуметтік көмек салаларында көптеген волонтерлік бағдарламалар жүзеге асырылуда.
Волонтер болу жолдары
Кез келген адам волонтер бола алады. Бұл үшін көп жағдайда арнайы дағды немесе білім қажет емес, бастысы – көмектесуге деген ниет. Волонтер болу жолдары:
Жергілікті ұйымдармен байланысу: Қалаларда волонтерлерді қабылдайтын көптеген ұйымдар бар.
Онлайн платформаларды пайдалану: Мысалы, халықаралық VolunteerMatch немесе Қазақстандағы "Birgemiz" платформасы.
Университеттер мен мектептердегі бағдарламаларға қатысу: Жастарға арналған волонтерлік клубтар мен жобалар жиі ұйымдастырылады.
Халықаралық волонтерлік бағдарламалар: Шетелде волонтерлік тәжірибе алуға мүмкіндік беретін жобаларға қатысу.
Волонтерлік мәдениетті насихаттау
Волонтерлік қызметті дамыту үшін оның маңыздылығын кеңінен насихаттау қажет. Бұл бағытта мемлекет, бизнес және азаматтық қоғам бірлесіп әрекет етуі тиіс.
Білім беру жүйесі: Мектептер мен университеттерде волонтерлік туралы сабақтар өткізу, арнайы бағдарламалар енгізу.
Ақпараттық науқандар: Бұқаралық ақпарат құралдарында волонтерлік туралы позитивті материалдар жариялау.
Танымал тұлғалардың қолдауы: Қоғам қайраткерлері, спортшылар мен өнер адамдары волонтерлік қызметтің маңызды екенін айтып, оны насихаттауы керек.
Жетістіктерді марапаттау: Волонтерлердің еңбегін бағалап, марапаттар мен қоғамдық мойындаулар ұйымдастыру.
Қорытынды ой
Волонтерлік қызмет – бұл қоғам мен жеке адамның дамуына ықпал ететін ерекше құбылыс. Ол адамдар арасындағы ынтымақтастықты нығайтып, әлеуметтік мәселелерді шешудің тиімді құралына айналады. Волонтерлердің еңбегі қоғамды жақсартып қана қоймай, оларды жаңа мақсаттарға жетелеуге шабыт береді.
Сонымен қатар бұл қоғамдағы гуманизм мен ынтымақтастықтың жарқын көрінісі. Ол әлеуметтік мәселелерді шешуге, экологиялық мәдениетті арттыруға және адамдар арасындағы сенімді нығайтуға көмектеседі. Бұдан бөлек волонтерлік адамдардың өзін-өзі дамытуына, жаңа дағдылар меңгеруіне және өмірлік құндылықтарды қайта бағалауына ықпал етеді.
Қазақстанда волонтерлік қызметтің дамуы – қоғамның әлеуметтік жауапкершілігін арттырып, ұлттық рухани бірлікті күшейтудің маңызды қадамы. Волонтер болу – тек өзгелерге көмек беру ғана емес, сонымен қатар өзіңді дамыту мен қоғамды жақсартуға үлес қосу.
Қазақстанда волонтерлік қызметті дамытуға үлкен мүмкіндіктер бар. Бұл тек мемлекеттің ғана емес, әрбір адамның қолдауын қажет ететін маңызды бағыт. Волонтер болу – бұл өзгелерге көмектесу арқылы өзіңді жетілдірудің тамаша мүмкіндігі.