Бұқаралық ақпарат құралдары кез келген мемлекеттің дүниежүзіндегі ақпараттық және мәдени кеңістіктегі алатын орнын анықтап, рейтингтегі маңызын арттырады. Бұқаралық коммуникация мемлекеттің ішінде де, елдер мен халықтар арасында да қоғамдық қатынастардың дамуына айтарлықтай ықпал етеді. El.kz ақпарат агенттігінің тілшісі Қазақстандағы қоғамдық БАҚ-тың пікір қалыптастырудағы рөлі туралы шолу жасап көрді.
Бүгінде жаһан күрделә һәм алуан түрлі бағыттағы серпінді, бір-біріне қарама-қайшы әлем тенденцияларға толы екені айтпаса да белгілі. Ол даулы әрі көп жағдайда бір бағытта үндесе бермейді. Қоғамдық қатынастардың даму қарқыны қарым-қатынастың тереңдеуімен және адамның адаммен тығыз байланысты. Сондай-ақ, халықпен, қоғаммен байланысының кеңеюімен, яғни әлеуметтік коммуникация процестерінің дамуымен бірге жүргізіліп отырады. Бұқаралық байланыстың қазіргі қоғамның дамуына, оның экономикасына, саясатына және мәдениетіне тоқылған, халықаралық, топаралық және тұлғааралық қатынастарды қамтып келеді. БАҚ мемлекет пен қоғамдық ұйымдар жүргізетін мәдени саясатта және халықаралық мәдени және саяси қарым-қатынас жүйесінде үлкен маңызды рөл атқарып, айтарлық шешімнің қабылдануына оң әсер етеді.
Бұқаралық ақпарат құралдары қазіргі қоғамдық мәдениеттің шешуші бөлігін құрайды. Ал бұқаралық ақпарат құралдары арқылы бұқаралық мәдениет ұлттық қоғамдар шеңберінде де, жаһандық шектерде де кең қабаттарға, ең алыс бұрыштарға еніп отыр. Бұқаралық ақпарат құралдарының үздіксіз революциялық өзгеруі бүкіл адамзат пен әрбір жеке адамның өмірінің материалдық-өндірістік және әлеуметтік-саяси, мәдени-идеологиялық салаларына өсіп келе жатқан әсер ететінін зерттеушілер бүгінде дәлелдеді. Қазіргі уақытта адам баласы жаңа саяси ойлауды, адамның адаммен, мемлекетпен қарым-қатынасына жаңа көзқарасты дамытуы керектігін айқын сезінді. Осыған байланысты диалогты кеңейтудің, бірқатар маңызды мәселелер бойынша ынтымақтастық пен өзара түсіністік орнатудың жаңа мүмкіндіктері ашылуда және бұл Қазақстанның бұқаралық ақпарат құралдарына да қатысты болып отыр.
Бұқаралық ақпарат құралдары байланыс құралы ретінде, барлығын және барлығын нақты әлеммен байланыстыру құралы ретінде Мәдени құндылықтарды үйлестіру мен өзара алмасудың жаңа саясатын жасауға ықпал ете бермек. Бұл қызмет 130-дан астам ұлт пен ұлыстың өкілдері бейбітшілік пен келісімде бір аумақта тұратын көпұлтты Қазақстанның бұқаралық ақпарат құралы үшін басым болып саналады. Бұқаралық ақпарат құралдары біздің өміріміздің өзгерген шындықтарының рухани-идеологиялық құрамдас бөлігінің өзгеруін анықтайтыны белгілі.
БАҚ өкілдеірнің негізгі міндеті қоғамның адамгершілік және рухани жаңғыруының мақсатын, заңдылықтарын, жеке және қоғамдық моральдың өзара байланысын негіздеу болып табылады. Яғни, бұл Қазақстан Республикасы дамуының жаңа кезеңіндегі журналистиканың рухани-идеологиялық рөлін білдіреді.
Бұқаралық ақпарат құралдарының көмегімен әрбір қазақстандық өзін тұрақты және қарқынды дамып келе жатқан мемлекеттің толыққанды азаматы, өзінің және балаларының болашағына сенімді, қоғамдағы жағдайға ықпал ете алатын қоғамның белсенді мүшесі ретінде таниды.
Саяси идеологиялар мен ағымдағы конъюнктураның шекарасынан шығатын қазақстандық қоғамды жаңғыртудың іргелі құндылықтары бойынша халықтар бірлігін нығайту, кең қоғамдық консенсусты қолдау және дамыту Қазақстан Республикасы бұқаралық ақпарат құралдарының тікелей қатысуымен табысты шешілетін міндеттердің бірі болып табылады. Дәл осы баспасөз арқылы адамдардың қалыптасқан қауымдастығын сақтауға қатысты мәселелер бойынша келісім базасы дайындалады. Бұған Қазақстан Республикасының бұқаралық ақпарат құралдары арқылы экологиялық және ақпараттық қауіпсіздік идеяларын тарату, халықаралық терроризм мен экстремизмге қарсы тұру, халықтардың ұлттық-мәдени бірегейлігін сақтау, салауатты өмір салты мәселелері бойынша халықтың білім деңгейі мен хабардар болуын арттыру мысал бола алады. бұқаралық ақпарат құралдары республиканың халқын қоршаған әлемге бағыттайды, оны ақпараттандырып қана қоймай, сонымен бірге адамзаттың көркемдік және адамгершілік жетістіктеріне баулиды және сайып келгенде, демократиялық қоғамның, біртұтас қоғамның қалыптасуына ықпал етеді, бұл әр түрлі прогрессивті әлеуметтік топтар мен шығармашылық ойлайтын және әрекет ететін тұлғалардың шоғырлануы.
Бұқаралық ақпарат құралдарына берілетін кез келген ақпарат толық, дәл, әлеуметтік маңызы бар, барынша объективті және бейтарап болуға тиіс. Бұл шарттың мүлтіксіз орындалуы қоғамдағы әлеуметтік қатынастардың өзгеруіне, қоғам мүшелерінің елде болып жатқан экономикалық, саяси және рухани өзгерістер мен реформаларды түсінуіне ықпал етеді. Ақпараттық-коммуникативтік рөлді орындай отырып, журналистика ең маңызды міндетті шешеді – ұрпақтан-ұрпаққа баға жетпес ақпаратты, "халықтың мәдени жадын"жинақтау, сақтау және беру. Адамдар біреудің тәжірибесін бұқаралық коммуникацияның мазмұнын құрайтын байланыс арқылы қабылдайды, ал бұқаралық ақпарат құралдары бұл жағдайда адамдарды, уақытты, оқиғаларды, тарихты біріктіретін байланыс болып табылады.
Қазақстанның қазіргі даму кезеңінде бұқаралық ақпарат құралдары ерекше маңызға ие. Халықтың өмірдің тез өзгеретін жағдайларына, тіршілік ету ортасының өзгеруіне бейімделуі-бұқаралық ақпарат құралдарының маңызды әлеуметтік-педагогикалық міндеті. Журналист нақты психологияны, дәстүрлерді, өзі жүгінетін адамдардың мәдени, ұлттық және моральдық-этикалық құндылықтар жүйесін білуі керек, қоғамдық пікірдегі өзгерістердің қажетті бағытын жақсы түсінуі керек. Журналистика бүгінде Қазақстанның қоғамдық өмірінің барлық салаларында одан әрі демократиялық өзгерістерге қуатты серпін беретін біріктіруші күш ретінде әрекет етеді. Бұқаралық ақпарат құралдары "төртінші билік" деп аталады, өйткені бұқаралық ақпарат құралдары өз қызметі арқылы басқа әлеуметтік институттарға ғана емес, сайлаушыларға да әсер ете алады, осылайша сайланған билік органдарының құрамын анықтайды. Қазақстандық бұқаралық ақпарат құралдарының жұмыс істеу ерекшеліктері, олардың алдында тұрған міндеттер елдегі қазіргі саяси және әлеуметтік-экономикалық жағдаймен байланысты. Қазақстан өмірдің барлық салаларында күрделі, бірақ қажетті реформаларды дәйекті түрде жүзеге асыруда:
саясатта бұл тоталитаризмнен демократияға көшу;
экономикада-командалық-әкімшілік жүйеден нарықтық қатынастарға дейін;
рухани салада-бұл республикада тұратын барлық халықтардың ұлттық мәдениеті мен өзіндік санасын жаңғырту, қоғамдағы этносаралық және конфессияаралық келісім мен толеранттылықты сақтау және нығайту, біртұтас азаматтықты қалыптастыру. Қоғамдағы мұндай өзгерістер Қазақстан азаматтарын ақпараттық қамтамасыз етудің барлық жүйесін түбегейлі реформалауды талап етеді.
Қазақстан Республикасының бұқаралық ақпарат құралдары шынымен де "төртінші билік" болуы үшін біздің елімізде барлық жағдайлар бар:
Қазақстан Республикасы Президентінің Жолдауларының бірінің бұл ережесі бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері үшін нақты іс-қимыл бағдарламасын білдіреді. Журналистер осы сөз бостандығын халық пен елдің игілігі үшін дұрыс және жемісті пайдалануы тиіс; өз шығармашылығымен халықаралық аренада және тұтастай алғанда әлемдік ақпараттық кеңістікте Қазақстан Республикасының оң имиджін, мемлекет имиджін – өңірлік көшбасшыны, құрметті халықаралық әріптесті, халықаралық терроризмге, есірткі трафигіне және ядролық қарудың таралуына қарсы күрестің белсенді қатысушысын құруға және қолдауға ықпал етуі тиіс, еуразиялық кеңістіктегі интеграциялық процестердің бастамашысы және белсенді қатысушысы болған елдер. қазіргі қазақстандық қоғамдағы бұқаралық ақпарат құралдары экономиканың құрамдас бөлігіне, "бұқаралық ақпарат сияқты тауарлармен сауда жасайтын" кәсіпорынға айналды.
Әлемдік қоғамдастықтың тәжірибесі көрсеткендей, бұқаралық ақпарат құралдары саласындағы мемлекеттік саясат әлеуметтік бағдарлаушы күш ретінде әрекет ете алады, басылымдардың, телеарналар мен радиостанциялардың әртүрлі түрлерінің үйлесімді және орынды қатар өмір сүруін қамтамасыз етеді, қажетті басымдықтар жүйесін қолдайды.
Осылайша, бүгінгі таңда бұқаралық ақпарат құралдары қоғамды басқару, өзін-өзі басқару және бақылау процестеріне белсенді қатысады, Әлеуметтік-мәдени жүйенің барлық элементтерін және олардың өзара әрекеттесуін үйлестіру үшін делдал ретінде әрекет етеді.
Әлима Бакытбек, студент