Менталды денсаулық – адамның жалпы өмір сапасының маңызды бөлігі. Бұл физикалық денсаулықпен тығыз байланысты және жеке тұлғаның эмоциялық, психологиялық және әлеуметтік әл-ауқатын қамтамасыз етеді. Қазақстанда менталды денсаулық мәселесі соңғы жылдары көбірек назарға алынып, қоғам мен мемлекеттік деңгейде талқыланады.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының деректеріне сәйкес, әлемде адамдардың 10%-дан астамы әртүрлі психикалық денсаулық мәселелерімен бетпе-бет келеді. Қазақстанда да бұл көрсеткіш алаңдаушылық тудырады. Ресми мәліметтер бойынша, елде психикалық және эмоциялық денсаулыққа қатысты мәселелер соңғы онжылдықта айтарлықтай өскен. Жастар арасында депрессия, мазасыздық, күйзеліс сияқты мәселелер жиі кездеседі.
Қазақстанда менталды денсаулыққа қатысты мемлекеттік саясат 2011 жылы қабылданған «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» кодекстен бастау алады. Бұл құжат психикалық денсаулық қызметтерін дамытуға бағытталған.
2020 жылы Қазақстан психикалық денсаулықты жақсарту мақсатында ұлттық жоспарды жүзеге асыруға кірісті. Оның аясында психикалық денсаулықты қорғау қызметтерін халыққа жақындату, емханаларда психотерапевт пен психологтардың қолжетімділігін арттыру және қоғамда бұл мәселелер туралы ақпараттандыру деңгейін көтеру қарастырылған.
Психикалық денсаулық орталықтары:
Еліміздің әр аймағында психикалық денсаулық орталықтары жұмыс істейді. Бұл орталықтар адамдарға кәсіби көмек көрсетіп, емдеу және оңалту қызметтерін ұсынады. Алайда, көптеген азаматтар бұл қызметтердің бар екенін білмейді немесе стигмаға байланысты психолог немесе психиатрға жүгінуге ұялады.
Психологиялық көмекке жүгіну кейбір азаматтар үшін әлсіздік белгісі сияқты көрінеді. Көптеген адамдар психикалық қиындықтарды ашық талқылаудан қашады, бұл өз кезегінде уақытында көмек алуға кедергі жасайды.
Соңғы жылдары бұл бағытта оң өзгерістер байқалуда. Әлеуметтік желілер мен медиа арқылы менталды денсаулық тақырыбы кеңінен талқыланып, ақпараттандыру деңгейі артып келеді.
Жастардың психикалық денсаулығы ерекше назарды қажет етеді. Қазақстан мектептері мен жоғары оқу орындарында психологтар жұмыс істейді, бірақ олардың саны жеткіліксіз. 2021 жылы Білім және ғылым министрлігі мектептердегі психологтардың қызметін күшейту жоспарын қолға алды.
Сонымен қатар, жастарға арналған түрлі жобалар бар. Мысалы, психологиялық көмек көрсететін онлайн платформалар мен мобильді қосымшалар жасалған.
Дамыған елдердің тәжірибесіне сүйенсек, менталды денсаулықты жақсарту үшін кешенді тәсіл қажет. Бұл – халықты ақпараттандыру, емдеу және алдын алу шараларын үйлестіру, сондай-ақ психикалық денсаулыққа қатысты стигманы жою бағыттарын қамтиды.
Қазақстанда қоғамдық бастамалар, халықаралық ұйымдармен әріптестік, сондай-ақ жастарға бағытталған бағдарламалар арқылы ел менталды денсаулық саласында айтарлықтай нәтижеге қол жеткізе алады.
Менталды денсаулық – Қазақстан қоғамы үшін өзекті әрі маңызды сала. Мемлекеттік қолдау, қоғамдық пікірдің өзгеруі және ақпараттық-ағарту жұмыстары арқылы бұл мәселелерді шешу мүмкін. Менталды денсаулыққа инвестиция салу – тек жеке адамның емес, тұтас қоғамның әл-ауқатын жақсартуға септігін тигізеді. Елімізде бұл бағыттағы бастамалардың артуы оң нәтиже беріп, әрбір азаматтың психологиялық денсаулығын қорғауға жол ашады.