Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың бастамасымен пайда болған Президенттік жастар кадр резерві бүгінде ауқымды да маңызды жобаға айналып үлгерді. Ол егемен еліміздің өркендеуіне елеулі үлес қосам деген жастарға мүмкіндік беретін бірегей жобаға айналғаны сөзсіз. Мәселен дарынды жастар үшін ашық әрі тиімді әлеуметтік саты болған резервтің айқын мүшесі деп Мәдениет және ақпарат министрлігінің Цифрлық трансформациялау және жобалық менеджмент департаментінің директоры Ержан Тоқтағұловты айтуға болады. Осы орайда қоғамдағы жарқын жастардың бірімен El.kz ақпарат агенттігінің тілшісі сұхбаттасты.
Құрметті, Ержан мырза, Сіздің мамандығыңызға деген қызығушылығыңызды не тудырды?
Мені цифрлық трансформацияда жұмыс істеу мүмкіндігі алғаш рет қызықтырған кезде, мен мұны адамдардың өміріне әсер ететін елеулі өзгерістер жасау мүмкіндігі ретінде көрдім. Мен мемлекеттік қызметте әрқашан процестерді тиімдірек әрі ашық етуге тырыстым. Мемлекеттік қызметтерді жақсарту және олардың азаматтарға қолжетімділігін арттыру үшін цифрлық технологияларды енгізу мүмкіндігі мені шынымен шабыттандырады. Мен біздің бастамаларымыз адамдардың мемлекеттік органдармен қарым-қатынасын қалай жеңілдетіп жатқанын көріп, бұл істің қаншалықты маңызды әрі дұрыс екенін байқап шын жүректен қуанамын.
Сіз өз жұмысыңызды жалпы сипаттай аласыз ба? Қазіргі қызметіңіз туралы не айта аласыз?
Жалпы Цифрлық трансформация департаменті дегеніміз - цифрлық технологияларды пайдалана отырып, мемлекеттік қызметтерді дамыту мен жаңғыртуға, бизнес-процестерді автоматтандыру және оңтайландыруға, жобалық менеджментті жүзеге асыруға жауапты негізгі құрылымдық бөлімше. Біздің мақсатымыз - азаматтардың мемлекетпен өзара іс-қимылын қарапайым, ыңғайлы және ашық ету. Біз азаматтарға қажетті қызметтерді онлайн режимінде тез және тиімді алуға көмектесетін цифрлық шешімдерді әзірлейміз және енгіземіз. Сонымен бірге қызмет көрсету процесі мен күту уақытын дебюрократизациялауға тырысамыз, яғни халық үшін қағазбастылықты барынша азайтуға күш саламыз. Жалпы жұмыс бағыты осындай. Істеп жатқан жұмысымыз өте қызықты деп айта аламын.
Сонда жұмысыңызда нақты не қызықтырады? Сол тұсына кеңінен тоқтала кетсеңіз.
Біріншіден, қоғамға әсері: мемлекеттік қызметтердің сапасын тікелей жақсарту және азаматтардың өміріне әсер ету мүмкіндігі. Мысалы, цифрландыру қызметтерге қол жеткізуді жеңілдетеді, оларды ашық және тиімді етеді.
Екіншіден, инновациялар мен технологиялар: озық технологиялар мен жүйелермен жұмыс істеу, жаңа цифрлық шешімдерді әзірлеуге және енгізуге қатысу. Бұл жасанды интеллектпен, үлкен деректермен, блокчейнмен және басқа да заманауи технологиялармен жұмыс істеуді қамтуы мүмкін.
Үшіншіден, тиімділік және нәтиже: өз жұмысының нәтижесін процестерді жақсарту және бюрократиялық кідірістерді азайту түрінде көру. Бұл процедураларды жеңілдетуді, күту уақытын азайтуды және азаматтарға ыңғайлылықты арттыруды қамтуы мүмкін.
Төртіншіден, топтық жұмыс: әр түрлі саладағы мамандармен ынтымақтастық мүмкіндігі, тәжірибе мен идеялармен алмасу. Бұл әсіресе командалық рух пен ынтымақтастықты күшейтеді.
Бесіншіден, кәсіби даму: қарқынды дамып келе жатқан салада оқыту мен өсудің кең мүмкіндіктері. Цифрландыру және технологиялар саласындағы дағдылар мен білімнің үздіксіз дамуы үлкен қанағат көзі болып табылады.
Алтыншыдан, жұмыстың маңыздылығы: мемлекет пен қоғам үшін ұзақ мерзімді салдары бар жобаларға қатысу. Бұл мемлекеттік қызметтердің қауіпсіздігін, қолжетімділігін және тиімділігін жақсартуға көмектесетін жобалармен жұмыс істеуді қамту.
Жетіншіден, мемлекеттік қызметке деген қызығушылық: маған қоғамдық игілікке ықпал ету және елдің игілігі үшін жұмыс істеу ниетіме байланысты мемлекеттік қызметте жұмыс істеуге үлкен қуаныш алып келеді.
Осы қызметімізді күн өткен сайын жүзеге асыру үшін еңбек етіп, барынша жетілдіріп келеміз.
Сіздің жұмысыңызда, мамандығыңызда қандай ерекшеліктер бар?
Цифрлық трансформациялау департаментінде жұмыс істеудің басқа мамандықтардан ерекшеленетін өзіндік айрықша түстары бар. Мысалы менің жұмысым жаңа технологиялар мен жүйелерді енгізумен байланысты. Бұған электрондық мемлекеттік қызметтерді құру және қолдау, мобильді қосымшаларды әзірлеу, үлкен деректер мен жасанды интеллектті пайдалану кіреді. Көптеген міндеттер әртүрлі бөлімшелер арасында үйлестіруді қажет ететін жобалар аясында шешіледі.
Сонымен қатар, жобаларды басқару және мерзімдерді сақтауды бұл жұмыстың маңызды аспектілері деп санаймын. Деректер қауіпсіздігіне, құпиялылыққа және ақпаратты қорғауға қатысты белгіленген стандарттар мен талаптарды сақтау маңызды. Нормативтік актілер мен стандарттарды сақтау жұмыстың маңызды элементі болып табылады. Тапсырмаларды сәтті орындау үшін әртүрлі мемлекеттік органдармен, сондай-ақ жеке компаниялармен және басқа ұйымдармен өзара әрекеттесу қажет.
Тағы, топтық жұмыс және тиімді байланыс маңызды рөл атқарады. Мемлекеттік қызметтерді пайдаланушыларға сапалы қолдау мен қызмет көрсетуді қамтамасыз ету маңызды. Бұл интерфейстерді әзірлеуді, мәселелерді шешуге көмектесуді және қызметтерді жақсарту үшін кері байланыс жинауды қамту қажет. Бұл салада жұмыс істеу үнемі оқытуды және жаңа технологиялар мен әдістер туралы білімді жаңартуды қажет етіп отырады. Көбінесе біліктілікті арттыру курстары мен семинарларға қатысу қажет. Технология тез дамып келе жатқандықтан, жиі өзгеруге және жаңа жағдайларға бейімделуге дайын болу керек. Бұл жаңа құралдар мен жұмыс әдістерін енгізуді қамтамасыз етеді. Цифрландыру жобалары азаматтардың мемлекеттік құрылымдармен қарым-қатынасын айтарлықтай өзгертеді және бұл жұмысты қоғамдық абаттандыруды жақсарту үшін маңызды етеді.
Сіз жұмыстағы қиындықтарды қалай шешесіз, жалпы ондай бар ма?
Мұндай жағдайлар туындаған кезде, ең алдымен, мәселені талдап, қиындықтардың нақты не екенін анықтауға тырысамын. Бұл маған жағдайды жақсы түсінуге және дұрыс шешім табуға көмектеседі. Сондай-ақ, іс-қимыл жоспарын құруға, қиындықтарды жеңу үшін нақты не істеу керектігін және ол үшін қандай қадамдар жасау керектігін анықтауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, әріптестер мен басшылықтан кері байланыс алу маған маңызды. Бұл сіздің проблемаларды қалай шешетіндігіңізді және қай жерде жақсартуға болатындығын түсінуге көмектеседі.
Өз мансабыңызды, хоббиіңізді және отбасыңызды бірдей ұстап, бәріне уақыт бөле аласыз ба?
Менің ойымша, мансап пен отбасылық өмірді біріктіру - бұл меңгеруге болатын тепе-теңдік өнері. Тепе-теңдік, уақытты басқару және қолдау сияқты бірнеше негізгі принциптерді ескере отырып, мен мансапта да, отбасылық өмірде де қанағат пен сәттілік әкелетін үйлесімді өмір құруға тырысамын. Өмірдің осы екі аспектісін біріктіру қақтығыс емес, жеке және кәсіби өсу мүмкіндігі деп санаймын.
Қазіргі уақытта сіздің салаңыздағы қандай жаңа бағыт бар, ең маңыздысы қандай?
Біріншіден, процестерді жеңілдету. Қызметтерді алу үшін қажетті уақыт пен күш-жігерді азайту үшін әкімшілік процестерді жеңілдетуге және автоматтандыруға деген ұмтылыс күшейіп келе жатыр.
Екіншіден, жаңа технологияларды енгізу: Мысалы, блокчейн. Мемлекеттік қызметтерді көрсетуде ашықтық пен қауіпсіздікті арттыру үшін блокчейн-технологияларды пайдалану қарастырылуда.
Үшіншіден, жасанды интеллект. Өтінімдерді өңдеу, жиі қойылатын сұрақтарға жауаптарды автоматтандыру және пайдаланушы тәжірибесін жақсарту үшін AI енгізу.
Төртіншіден, жүйелерді біріктіру және үйлестіру. Қызметтерді неғұрлым тиімді ұсыну және деректердің қайталануын азайту үшін әртүрлі мемлекеттік органдардан алынған ақпаратты біріктіретін бірыңғай деректер базасын құру. Мысалы, smart data ukimet SDU.
Бесіншіден, цифрлық инклюзияны арттыру. Барлығына қол жетімділік: мүмкіндігі шектеулі жандар мен шалғай аймақтардың тұрғындарын қоса алғанда, халықтың барлық топтары үшін қолжетімді цифрлық шешімдерді жасау.
Алтыншыдан, ашық деректер және ашықтық: азаматтар мен бизнеске мемлекеттік шығындар, жоспарлар мен нәтижелер туралы ақпаратқа қол жеткізуге мүмкіндік беретін ашық деректер тәжірибесін енгізу.
Өз кезегінде, бұл үрдістер мемлекеттік қызметтердің сапасы мен қолжетімділігін арттыруға, мемлекет пен азаматтар арасындағы өзара іс-қимылды жақсартуға, сондай-ақ Қазақстанда цифрлық инфрақұрылымды дамытуға бағытталған деп есептеймін.
Қазір сіздің салаңызда жұмыс істегісі келетіндерге қандай кеңес берер едіңіз?
Бастапқыда IT және цифрлық негіздерді үйренуден бастаңыз деп айтар едім. Блокчейн, жасанды интеллект және бұлтты есептеу сияқты технологияның соңғы трендтерін қараңыз. Мемлекеттік процестерді түсіну. Мемелкеттік органдардың саласын, миссиясын және стратегиялық бағыттарын зерттеңіз. Мемлекеттік басқару қалай жұмыс істейтінін, қандай процедуралар бар екенін және оларды цифрландыру арқылы қалай жақсартуға болатынын түсініңіз.
Жобаны басқаруды меңгеріңіз. Жобаларды жоспарлауды, басқаруды және іске асыруды үйреніңіз. Бұл цифрлық бастамаларды табысты іске асыруға және Мемлекеттік қызметтерді жақсартуға көмектеседі.
Жобалар мен жұмыстағы өзгерістер мен жаңа талаптарға бейімделуге дайын болыңыз. Курстар, тренингтер және сертификаттар арқылы біліміңізді үнемі жаңартып отырыңыз.
Соңғы әзірлемелер мен үздік тәжірибелер туралы хабардар болу үшін кәсіби конференциялар мен семинарларға қатысыңыз. Мемлекеттік қызметтердің жұмысына және цифрландыруға әсер етуі мүмкін заңнамадағы өзгерістерден хабардар болыңыз. Инновацияларды енгізу және бар процестерді жақсарту жолдарын іздеңіз.
Жаңа шешімдерді ұсынуда белсенді болыңыз. Мансаптық мақсаттарыңызды анықтаңыз және оларға жету үшін қадамдарды жоспарлаңыз. Осы мақсаттарға жетуге көмектесетін дағдылар мен білімдермен жұмыс жасаңыз.
Менім ойымша, осы кеңестерге сүйене отырып, мемлекеттік қызметтер мен цифрландыру саласында мансапты тиімді бастауға, сондай-ақ осы салада табысты дамуға болады.
Өз кезегінде, осы бағыттарды ұстана отырып, мен Президенттік жастар кадрлық резервінің мүшесі, Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясының түлегі, сонымен қатар Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Цифрлық трансформациялау және жобалық менеджмент департаментінің директоры лауазымына қол жеткіздім.
Жастардың мемлекеттік қызметте жұмыс істеуі қаншалықты қиын? Адамдар арасында осы салаға қатысты қате түсінігі бар сияқты. Оларға не деп жауап берер едіңіз?
Қазақстанда, кез келген басқа елдегідей, мемлекеттік қызметке қатысты түрлі қате түсініктер бар. Мәселен көбі мемлекеттік қызмет - бұл қызықсыз және монотонды жұмыс деп ойлайды. Шын мәнінде, мемлекеттік қызметтегі жұмыс әртүрлі және қызықты. Көбіне қызметкерлер реформалармен және азаматтардың өмір сүру сапасын жақсартумен байланысты маңызды жобалармен айналысады.
Қазіргі заманғы мемлекеттік мекемелер процестерді цифрландыру, көрсетілетін қызметтердің сапасын жақсарту және жаңа технологияларды пайдалану сияқты инновациялық технологиялар мен шешімдерді белсенді енгізуде.
Сонымен қатар, өзімнің ашуымды келтіретін «мемлекеттік қызметте жұмыс істеу - бұл тек байланысы бар адамдар үшін» қате түсінік бар. Мемлекеттік ұйымдардың көпшілігі үміткерлердің кәсіби қасиеттері мен жетістіктеріне назар аударады. Көптеген лауазымдарға конкурстар мен іріктеу ашық критерийлер бойынша, сондай-ақ үш сатылы іріктеу бойынша «E-qyzmet» ақпараттық жүйесі бойынша жаңа жүйеге сәйкес жүргізіледі.
Өзімнің тәжірибемнен алатын болсақ, мен мемлекеттік қызметтімдегі жолымды Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Тұтынушылардың құқықтарын қорғау комитетінің Көліктегі тұтынушылардың құқықтарын қорғау департаментінің Қаржы, бухгалтерлік есеп және жоспарлау бөлімінің бас маманы лауазымынан бастап, Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Цифрлық трансформациялау және жобалық менеджмент департаментінің директоры лауазымына дейін жеттім. Әрине, осымен тоқтамаймыз, ел мүддесін қорғаймын деген бастамаларымызбен бұдан да көптеген биіктіктерді бағындырамыз деп ойлаймын.
Жалпы осы салада сізді не мазалайды?
Дұрыс цифрлық трансформация ұзақ және қымбат екенін түсіну қажет. Өте жақсы жағдайда 2-3 жыл. Алғашқы нәтижелерді 9 айдан немесе тіпті бір жылдан ерте емес күту керек. Әлемдік компанияларда мұны ғылыми зертханалар ретінде түсінеді, қаржыландырады. Оған кепілдік берілмейді. Барлығы ақталмай қалады деген жағдайға дайын. Бірақ егер ол жұмыс істесе, ол барлық инвестицияларды ақтап шығады.
Бізде, мысалы, кәсіпкерлер мен басшылардың көпшілігі нақты нәтижелерді көргісі және трансформацияны 6 ай ішінде аяқтағысы келеді, сонымен қатар, сәтсіздікке ұшыраған жағдайда кімді жұмыстан шығару керектігін кепілдіктермен түсінеді.
Тағы бір фактор - бәрі сиқыршы келіп, бәрін цифрландырады, барлық бақытты тегін алып келеді деп ойлайды. Ең бастысы, олар жобаларға, сұраныстарды тұжырымдауға және т. б. терең енудің қажеті жоқ деп есептейді.
Цифрландыру мен цифрлық трансформация технология туралы ғана емес, сонымен қатар жұмыс, ойлау, мәдениет тәсілдерін өзгерту туралы деп есептеймін.
Өз кезегінде, цифрландыру тек құрал, ол сізді автоматты түрде келесі деңгейге көтермейтінін түсіну маңызды. Ол үшін барлығымыз өзгеруіміз керек.
Президенттік жастар кадрлық резерві Сізге және сіздің жұмысыңызға қалай әсер етті?
Президенттік жастар кадрлық резерві сияқты тамаша бастамасы үшін Президентімізге, осы бастаманы жүзеге асырған Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері агенттігіне зор алғысымды білдіргім келеді. Себебі, осы бастаманың арқасында мен өзіме кең еліміздің түкпір-түкпірінен тамаша пікірлес адамдар, достар мен серіктестер таптым.
Сонымен қатар, қазіргі таңда қызмет атқарып келе жатқан Министрлік басшылығына көптеген бастамаларды іске асыруда қолдау көрсеткені үшін алғыс айтқым келеді.
Сөзімді қорытындылай келе, қанша жерден қарапайым әрі қызық болып көрінсе де, бірақ маған және менің жұмысыма ең үлкен әсер еткен - Өзім. Әрине, көптеген адамдар менің өміріме әсер етті, маған көмектесті, мен оларға ризамын. Алғысым шексіз. Мен басқа адамдардың кеңестерін бірнеше рет тыңдадым, дегенмен сайып келгенде, сіздің өміріңізді анықтайтын жалғыз адам өзіңіз екенін түсіндім. Өзгерістер өзіңнен басталады деген сөз өмірлім ұстанымым десе де болады. Сондықтан қазір артымыздан еріп келе жатқан жаңа толқын жастарға осы өнегелі сөздерде ерекше айтқым келеді.
Сұхбатыңызға көп рахмет!