Қорғаныс министрлігі шұғыл әскери қызметке шақырылатын азаматтар санын кезең-кезеңімен ұлғайтуға ниетті. Алайда депутаттар оған жастардың денсаулығы жарамайды деп есептейді.
Депутаттар Парламенттегі отырыстарда жастардың, атап айтқанда, әскерге шақыру жасындағы жігіттердің денсаулығы мәселесіне бірнеше рет назар аударды. Мәселен, бұрынғы депутат Зағипа Балиева балалардың бірінші сыныпқа сау келетінін, ал 11-сыныпқа қарай 34%-ында сколиоз дамитынын, 72%-да көру қабілеті төмендейтінін атап өтті. Алайда белгілі болғандай, бұл жұмысқа қабылданғандарды медициналық тексеру кезінде анықталатын барлық мәселелер емес.
Мәселен, Мәжіліс депутаты Баужан Сартбаев осы жылдың маусым айында өткен пленарлық отырыстардың бірінде уәкілетті мемлекеттік органдардан қазақстандық оқушыларға уақтылы профилактикалық тексерулер жүргізуді сұрады. Оның айтуынша, жыл сайын қазақстандық әскер қатарына 35 мыңға жуық жас шақырылады, бірақ олардың 30%-ы денсаулық жағдайы бойынша қызмет ете алмайды.
Депутат патологияның көп бөлігі мектепте анықталғанын атап өтті. Оның деректеріне сәйкес, соңғы екі жылда көру органдарының аурулары бар балалардың саны үш есе, психоневрологиялық патологиялар – 2,7 есе, омыртқа аурулары – 2,4 есе өсті.
Сондай-ақ мәжілісмен халықаралық тәжірибені ұстануды ұсынды, оған сәйкес кейбір елдерде дені сау әскерге шақырылушыны ерте жастан тәрбиелеу бойынша жекелеген бағдарламалар тәжірибесі бар. Алайда оның айтуынша, отандық уәкілетті ведомстволар, керісінше, дене шынықтыру сағаттарын қысқартады, оқушылардың дене дайындығын бағалаудың дәстүрлі жүйесін алып тастайды.
Оның әріптесі, депутат Юлия Кучинская өз кезегінде биліктің назарын әскери комитеттер ғимараттарының жағдайына аударды. Ол Мемлекет басшысының Қарулы күштердегі кадрлық әлеуетті арттыру жөніндегі алға қойған міндетін патриоттық сезімдер мен азаматтық борышқа шақыру арқылы ғана шешу мүмкін болмайтынын атап өтті.
Атап айтқанда, депутат Қоғамдық саясат институты жүргізген әлеуметтанулық зерттеу сандарын келтірді. Сонымен, айтылған мәліметтерге сәйкес, 14 жастан 20 жасқа дейінгі жастардың тек 12%-ы өздерінің патриотизмін көрсету мақсатында әскерге баруға, ал жігіттер арасында әрбір бесінші азамат әскерде борышын өтеуге дайын. Оның айтуынша, қойылған міндетті шешу үшін шаралар кешенін қабылдау, оның ішінде әскери-патриоттық тәрбие беру тәсілдерін өзгерту, әскери қызмет өткеру жағдайларын жақсарту және армияны жарақтандыру, әскери қызметшілер үшін әлеуметтік қорғау және кепілдіктер жүйесін қалыптастыру қажет.
Парламентарий әскери басқару органдарының қызметін түбегейлі қайта қарау, олардың азаматтарды әскери-патриоттық тәрбиелеу орталықтары ретіндегі жұмысын күшейту қажеттігін атап өтті. Бұдан басқа, ғимараттардың жай-күйін бағалау және жергілікті әскери басқару органдарын материалдық-техникалық жарақтандыру қажет.
Өз кезегінде Қорғаныс министрлігі El.kz редакциясының ресми сұрауына жауап ретінде 2022 жылдың күзінде Қарулы күштерге, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарға мерзімді әскери қызметке 18 000-нан астам адамды шақыру жоспарланғанын хабарлады. Ведомствода қолданыстағы заңнамаға сәйкес әскерге шақыруды кейінге қалдыруға немесе одан босатуға құқығы жоқ 18 жастан 27 жасқа дейінгі азаматтар мерзімді әскери қызметке шақырылуға жататынын еске салды.
Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес 2020 жылдан 2023 жылға дейін мерзімді әскери қызметке шақырылатын азаматтар санын кезең-кезеңімен ұлғайту жүзеге асырылады. Сонымен, Қарулы Күштерге, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарға: 2020 жылы – 33 000-нан астам адам, 2021 жылы – 32 000-нан астам адам, 2022 жылы – 35 000-нан астам адамды шақыру жоспарланған, - деп хабарлады Қорғаныс министрлігі.
Ведомствода әскерге шақырылушылардың әскери қызметке жарамдылық санатын айқындау кезінде жергілікті атқарушы органдардың медициналық комиссиялары өз жұмысында әскерлердің түрлері мен тектері бойынша тағайындалуын ескере отырып, Қарулы күштерде, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда қызмет өткеру үшін жігіттердің денсаулық жағдайына қойылатын талаптарды басшылыққа алатынын нақтылады.
Мысалы, талаптарда Мемлекеттік күзет қызметінің әскери бөлімдері, десанттық-шабуылдау әскерлері, теңіз жаяу әскерлері, ҚР ҚК арнайы мақсаттағы бөлімдері, ҚР Ұлттық ұланының арнайы мақсаттағы бөлімдері, ҚР Ұлттық қауіпсіздік комитетінің шекара әскерлері, Әскери-теңіз күштері және тағы басқалары үшін әскери қызметке жарамдылығын айқындайтын 8 түрлі тағайындау көрсеткіштері көзделген.
Бұл ретте, бейінді мемлекеттік органның деректері бойынша медициналық комиссиялар, жергілікті атқарушы органдар жұмысының нәтижелері бойынша әскери қызметке жарамдылығы мәніне медициналық куәландырудан өткен әскерге шақырылушылардың жалпы санынан әскерге шақырылушылардың шамамен 82%-ы (елеусіз шектеулермен әскери қызметке жарамдыларын қоса алғанда) әскери қызметке жарамды деп танылды. Әскери қызметке уақытша жарамсыз деп танылған (емделуге мұқтаж) әскерге шақырылушылардың саны әскери қызметке жарамсыз деп танылғандардың шамамен 6%-ы және шамамен 12%-ды құрайды.
Әскери қызметке жарамсыздықтың және әскерге шақырылушылардың әскери қызметке уақытша жарамсыздығының себебі болған аурулардың негізгі топтары ішкі ағзалардың аурулары, хирургиялық аурулар, көру органдарының аурулары болып табылады.
Өкінішке қарай, бүгінгі күні әскерге шақыру жасындағы азаматтардың кейбір санатында мерзімді әскери қызмет өткеруге қызығушылық байқалмайды. Қазіргі жастар азаматтық сананы көрсетуге құлықсыз ұмтылады және мерзімді қызметті ешқандай артықшылық бермейтін ауыр міндет ретінде қабылдайды. Қазіргі уақытта азаматтарды мерзімді қызмет өткеруге ынталандыру мақсатында Қорғаныс министрлігі жастардың мерзімді әскери қызмет өткеруге уәждемесін арттыруға бағытталған шараларды іске асыру мәселесін пысықтауда, - деп түсіндірді Қорғаныс министрлігі.