Театр декорациясы

Театр декорациясы, сахна безендіру өнері - декорация, костюм, әр түрлі жарықтар мен қойылымдық техника арқылы спектакльдің бейнелі де көркем образын жасау өнері. Театр декорациясы о-нің даму тарихы театр, драматургия, бейнелеу өнерінің өсіп өркендеу жолымен тығыз байланысты. Сахна безендіру өнерінің элементтері (костюм, маска т.б.) ежелгі халық ойын-сауықтарынан бой көрсетті. Б.з.б. 5 ғасырда ежелгі грек театрының скеналары, ежелгі Рим театрының шымылдықтары суреттермен безендірілді. Ежелгі дәуірдегі жылжымалы (симультанды) декорация иринңипі (бүкіл оқиға желісін түтас бейнелеу) орта ғасырдағы еуроп. Театр декорациясы өнеріне негіз болды. Осы қезеңце Азия елдерінің (Қытай, Жапония, т.б.) театр сахналары шарттылықпен символиқ. түрде көркемделді. 15 16 ғасырлардың басында Театр декорациясы өнеріне әйгілі суретшілер Бруннелески, Мантенья, Леонардо да Винчи, Рафаэль және перспективалы декорацияның негізін салушылар Браманте, Б.Перуцци (Италия) елеулі үлес қосты. 16 ғасырлардың аяғы мен 17 ғасырлардың басында театрға ауыстырмалы декорация енді; түрлі механизмдер қолданыла бастады. Бұл өдіс декорацияны қорермендердің көз алдында ауыстыру мүмкіндігін туғызды. Театр декорациясы өнері жүйесін жетілдіру барысындағы ізденістер (итальяндық Дж. Адеотти) кулисаны өмірге әкелді. Бұл жүйе кейіннен бүкіл Еуропаға тарады. Қайта өркендеу дәуіріндегі Лондон қалалық театрларында төм., жоғ., түпкі сахна алаңын жасаулау өнерінің жаңа типі қолға алынды. Ресейде кулисмы декорация алғаш 1672 ж. қолданылды. Классицизм дәуірінде турақты декорация, 17 ғасырда кима перспективалы декорация, ал 18 ғасырда декорация павильондары пайдаланылды. 1758 ж. Жапонияның Кабуки театрында айналмалы сахна іске косылды. Ұлы француз төңкерісі Театр декорациясы өнерінің дамуына зор ықпал жасады. Мыс.. шебер театр машинистері Париждін "Бульвар театрлары" сахнасында кеме апаты, өрт көрінісі секілді күрделі көріністерді еркін қорсете алу дәрежесіне жетті. 19 ғасырлардың 1-жартысында Ресейдегі "ресми романтизм" мектебінің бастаушысы А.Роллер болды. 1870 - 80 ж. Мейнинген театры шеберлері Театр декорациясы өнерін одан әрі дамыта түсті. 1870 жылдардың аяғында Э.Золя "әлеуметтік ортаны дәл бейнелеу" мәселесін котерді.   19 ғ-дын аяғында орыс суретшілері В.Д. Поленов, В.М. Васнецов, К.А. Коровии, В.А. Серов. М.А. Врубель қондырғылы кескіндемінің композициялық әдістерін қолдану арқылы спектакльдің біртүтас поэзиялық бейнесін жасау ұстанымын тұжырымдады. Мәскеу Коркем театрынын реалистік реформасы дүниежұз. Театр декорациясы өнерінің ілгері дамуына әсер етті. Театр декорациясы өнерінің өркендеуіне "Өнер әлемі" окілдері А.Н. Бенуа, М.В. Добужинский, Н.К. Рерих және А.Я. Головин мол үлес косты. Режиссер Г.Крэг (Ұлыбритания) пен А. Аппиа (Швейцария) 20 ғ-дын басында "философиялық театр" идеясын алға тартты. Мүнын өзі сахнада куб, алан, баспалдак секілді дерексіз пошымдардың иайда болуына жол ашты. 1900 жылдары В.Э. Мейерхольд та осы идеяның ықпалында болды. 20 ғасырда Театр декорациясы өнерінің сахналық техникасы (синтетик. материалдарды, фото мен кино проекцияларды және құрделі жарык беру құралдарын, т.б. пайдалану) күрт өсті. 1960 жылдары "сахнадан тыс декорация мен сахнааренаға (КСРО-да 1920 жылдын аяғында-ак Мейерхольд пен Н.П. Охлопков қолданған) көп көңіл бөлінді. 1970 жылдары халық өнері үлгілері (ғұрыптық масқалар, костюмдер) кенінен пайдаланыла бастады. 20 ғасырда Театр декорациясы өнері шет елдерде де кен оріс алды. 1920 жылдары Бенуа, Головин. Б.М. Кустодиев. Н.П. Крымов, В.А. Симов, Ф. Ф. Федоровский кескіндемелік декораиия дәстүрінде. ал Веснин, Л.М. Лисипкий. Л.С.Попова, ағайынды Стенбергтер конструктнвизм бағытында жұмыс істеді. 1930 жылдары Театр декорациясы өнерінде, өсіресе көлемді-кеністікті декорацняларда кескіндеме кеңінен қолданылды, спектакльдін бейнелі шешімі психол. және поэзпялық (Н.П. Акимов, Н.И. Альтман, Б.И. Волков, Н.А. Шифрин) бояуға толы болды. Кондырғылы өнер шеберлері П.В. Вильямс, П.П. Кончаловский, Ю.И. Пименов, В.А. Фаворский, К.Ф. Юн, Театр декорациясы өнері саласында елеулі еңбек етті. 1950 жылдары А.Ф. Боеулаев. А.П. Васильев, С.Б. Вирсаладзе. Э.Г. Чтенберг, И.Г. Сумбаташвили, В.Г. ІПапорин сахналық жарқын түр ізденуімен ерекше кезге түсті. Қазақ театрынын алғашқы спектакльдерінде, негізінен, ұлттық этногр. және тұрмыс-салттық бояу басым болды. Құлахмет Қожықов алғашқылардын бірі болып қазақ Театр декорациясы өнерінің дамуыиа үлкен үлес косты. Қазақ Театр декорациясы өнерінде реалистік бағыттын қалыптасуына Э.В. Чарномский, В.В. Голубович, И.Б. Бальхозин коп енбек сіңірді. Кейінгі жылдары А.А. Ненашев, Сахи Романов, Г.Ысмайылова, Д.Сүлеев, А.А. Карагодин, т.б. суретшілер шығармашылығынан Театр декорациясы өнері басты орын алды.

Театр декорациясы, сахна безендіру өнері - декорация, костюм, әр түрлі жарықтар мен қойылымдық техника арқылы спектакльдің бейнелі де көркем образын жасау өнері. Театр декорациясы о-нің даму тарихы театр, драматургия, бейнелеу өнерінің өсіп өркендеу жолымен тығыз байланысты. Сахна безендіру өнерінің элементтері (костюм, маска т.б.) ежелгі халық ойын-сауықтарынан бой көрсетті. Б.з.б. 5 ғасырда ежелгі грек театрының скеналары, ежелгі Рим театрының шымылдықтары суреттермен безендірілді. Ежелгі дәуірдегі жылжымалы (симультанды) декорация иринңипі (бүкіл оқиға желісін түтас бейнелеу) орта ғасырдағы еуроп. Театр декорациясы өнеріне негіз болды. Осы қезеңце Азия елдерінің (Қытай, Жапония, т.б.) театр сахналары шарттылықпен символиқ. түрде көркемделді. 15 16 ғасырлардың басында Театр декорациясы өнеріне әйгілі суретшілер Бруннелески, Мантенья, Леонардо да Винчи, Рафаэль және перспективалы декорацияның негізін салушылар Браманте, Б.Перуцци (Италия) елеулі үлес қосты. 16 ғасырлардың аяғы мен 17 ғасырлардың басында театрға ауыстырмалы декорация енді; түрлі механизмдер қолданыла бастады. Бұл өдіс декорацияны қорермендердің көз алдында ауыстыру мүмкіндігін туғызды. Театр декорациясы өнері жүйесін жетілдіру барысындағы ізденістер (итальяндық Дж. Адеотти) кулисаны өмірге әкелді. Бұл жүйе кейіннен бүкіл Еуропаға тарады. Қайта өркендеу дәуіріндегі Лондон қалалық театрларында төм., жоғ., түпкі сахна алаңын жасаулау өнерінің жаңа типі қолға алынды. Ресейде кулисмы декорация алғаш 1672 ж. қолданылды. Классицизм дәуірінде турақты декорация, 17 ғасырда кима перспективалы декорация, ал 18 ғасырда декорация павильондары пайдаланылды.

• 1758 ж. Жапонияның Кабуки театрында айналмалы сахна іске косылды. Ұлы француз төңкерісі Театр декорациясы өнерінің дамуына зор ықпал жасады. Мыс.. шебер театр машинистері Париждін "Бульвар театрлары" сахнасында кеме апаты, өрт көрінісі секілді күрделі көріністерді еркін қорсете алу дәрежесіне жетті. 19 ғасырлардың 1-жартысында Ресейдегі "ресми романтизм" мектебінің бастаушысы А.Роллер болды.
• 1870 - 80 ж. Мейнинген театры шеберлері Театр декорациясы өнерін одан әрі дамыта түсті.
• 1870 жылдардың аяғында Э.Золя "әлеуметтік ортаны дәл бейнелеу" мәселесін котерді.

 

19 ғ-дын аяғында орыс суретшілері В.Д. Поленов, В.М. Васнецов, К.А. Коровии, В.А. Серов. М.А. Врубель қондырғылы кескіндемінің композициялық әдістерін қолдану арқылы спектакльдің біртүтас поэзиялық бейнесін жасау ұстанымын тұжырымдады. Мәскеу Коркем театрынын реалистік реформасы дүниежұз. Театр декорациясы өнерінің ілгері дамуына әсер етті. Театр декорациясы өнерінің өркендеуіне "Өнер әлемі" окілдері А.Н. Бенуа, М.В. Добужинский, Н.К. Рерих және А.Я. Головин мол үлес косты. Режиссер Г.Крэг (Ұлыбритания) пен А. Аппиа (Швейцария) 20 ғ-дын басында "философиялық театр" идеясын алға тартты. Мүнын өзі сахнада куб, алан, баспалдак секілді дерексіз пошымдардың иайда болуына жол ашты.

• 1900 жылдары В.Э. Мейерхольд та осы идеяның ықпалында болды. 20 ғасырда Театр декорациясы өнерінің сахналық техникасы (синтетик. материалдарды, фото мен кино проекцияларды және құрделі жарык беру құралдарын, т.б. пайдалану) күрт өсті.
• 1960 жылдары "сахнадан тыс декорация мен сахнааренаға (КСРО-да 1920 жылдын аяғында-ак Мейерхольд пен Н.П. Охлопков қолданған) көп көңіл бөлінді.
• 1970 жылдары халық өнері үлгілері (ғұрыптық масқалар, костюмдер) кенінен пайдаланыла бастады. 20 ғасырда Театр декорациясы өнері шет елдерде де кен оріс алды.
• 1920 жылдары Бенуа, Головин. Б.М. Кустодиев. Н.П. Крымов, В.А. Симов, Ф. Ф. Федоровский кескіндемелік декораиия дәстүрінде. ал Веснин, Л.М. Лисипкий. Л.С.Попова, ағайынды Стенбергтер конструктнвизм бағытында жұмыс істеді.
• 1930 жылдары Театр декорациясы өнерінде, өсіресе көлемді-кеністікті декорацняларда кескіндеме кеңінен қолданылды, спектакльдін бейнелі шешімі психол. және поэзпялық (Н.П. Акимов, Н.И. Альтман, Б.И. Волков, Н.А. Шифрин) бояуға толы болды. Кондырғылы өнер шеберлері П.В. Вильямс, П.П. Кончаловский, Ю.И. Пименов, В.А. Фаворский, К.Ф. Юн, Театр декорациясы өнері саласында елеулі еңбек етті.
• 1950 жылдары А.Ф. Боеулаев. А.П. Васильев, С.Б. Вирсаладзе. Э.Г. Чтенберг, И.Г. Сумбаташвили, В.Г. ІПапорин сахналық жарқын түр ізденуімен ерекше кезге түсті. Қазақ театрынын алғашқы спектакльдерінде, негізінен, ұлттық этногр. және тұрмыс-салттық бояу басым болды. Құлахмет Қожықов алғашқылардын бірі болып қазақ Театр декорациясы өнерінің дамуыиа үлкен үлес косты. Қазақ Театр декорациясы өнерінде реалистік бағыттын қалыптасуына Э.В. Чарномский, В.В. Голубович, И.Б. Бальхозин коп енбек сіңірді. Кейінгі жылдары А.А. Ненашев, Сахи Романов, Г.Ысмайылова, Д.Сүлеев, А.А. Карагодин, т.б. суретшілер шығармашылығынан Театр декорациясы өнері басты орын алды.