12 Тамыз 2013, 08:38
Көне замандарда пияздың мистикалық қасиеттері бар деп есептелген. Римдіктер бойтұмар ретінде тағып жүрілген пияздың басы, жауынгерді қасірет және қауіп-қатерден қорғайды деп есептеген.Орыстар да ұрыс даласында оның қасиеттерін қадірлеген, Сонымен қатар нанымдар бойынша бұл өсімдік жыландарды үркіткен. Сансыз көп сиқырлы қасиеттерінің ішінде қазіргі медицина растағандары – қырқұлақ және салқын тиюіне қарсы тұру қасиеті де бар.
Домалақ басты пияз. Өзінің негізгі қасиетінен (табиғи антибиотик) басқа кәдімгі домалақ басты пияз заттар алмасуын асықтыруға, ас қорытуды (асқазан шырынын өндіруді ынталандырып) жақсартуға, артериялық қысымды қалпына келтіру және потенцияны көтеруге де қабілетті. Ертедегі Русьте «Пияз жеті ауруға ем» дегені бекер емес. Пияз шырыны тұмау, сарып, ұйқысыздықпен күресуге табысты көмектеседі. Пияз тек қана дәрумендерге емес, ұлпалар мен органдарға белсенді әсер ететін эфир майларына, ал сонымен қатар микроэлементтер: жүректі ынталандыратын калийге, қан жасалуын ынталандыратын темірге, адамға қажетті сирек элементтер – марганец, мыс, кобальт және молибденге бай.
Жасыл пияз. Жиірек бұл домалақ басты пияздың қияқтары. Онда – бұл өсімдік дәрумендерінің негізгі қоры. Пияздың көгі – С және В1 дәруменінің ең бай көзі. Кез келген көк сөк сияқты пияздың құрамында да хлорофилл көп, ол тағамның қорытылуына жақсы әсер етеді. Бірақ жақсы сақталатын пияз бастарынан айырмасы, пияздың қияқтары аса тез солып қалады және өзінің пайдалы қасиеттерін жоғалтады.
Сопақ басты пияз— көбірек етті, онда сұйықтық көбірек болады. Жасыл пияздан айырмасы, жұмсақ, тіпті тәттірек дәмі бар. Калийге өте бай, бұл оны тамаша несеп айдағыш құрал етеді. Несеп тас ауруы, тұз байлану ауруы, тұз қыртыстануында пайдалы. А, С, В1және В2, РР дәрумендеріне бай.
Пайда болған жерде зарар да бар. Дегенмен, егер сіз ас қорыту жолының қабынуы және жарасы ауруларынан азап шексеңіз, жүйке қозуына бейімді болсаңыз және жүрегіңіздің «қиқаңдатуын» анықтаған болсаңыз, пиязға берілуге асықпаңыз. Домалақ басты пияз асқазанның шырышты қабықтарына және ішектерге тітіркендіретін әсер етеді, калийдің молдығы жүйке жүйесінің тым аса қозуына және жүрек ритмінің бұзылуына себепші болады. Бір тараптан, 100 грамм жасыл пияздың құрамында С дәруменінің тәуліктік нормасы бар, бірақ басқа тараптан егер де сіз өзіңіздің дәрумен қорыңызды тек қана пиязбен толтыратын болсаңыз, гастритке шалынуыңыз мүмкін. Термиялық өңдеу кезінде бұл көкөністің құрамындағы пайдалы заттардың көбі ыдырап кетеді. Таза пияз да өз бетімен өткір иіс және дәмге ие, бұл оны әрбір маңызды кездесу алдында да таңдауға жол бермейді. Ең жақсысы таза пиязды салаттарда жеу керек. Дәрумендердің нағыз қоймасы – «Бондюэль» консервіленген тәтті көкөністерінен домалақ басты пияз, аскөк, ақжелкек қосылған салат. Ақжелкек жағымсыз иісті тамаша жояды, өсімдік майынан тұздық шырышты қабықтарға тітіркендіретін әсерді жұмсатады, ал тәтті сәбіз және жүгері пияздың ащы дәмімен жақсы қосылады.
Baq.kz