29 Мамыр 2013, 11:42
Құтып (?-1341) - ойшыл, ақын. Шын аты белгісіз. Ақ Ордада өмір сүрген. Азербайжанның ұлы ақыны Низамидің әйгілі «Хұсрау мен Шырын» поэмасын қыпшақ тіліне аударған. Бұл - дүниежүзілік әдебиеттің алтын қорына енген шығарманың қыпшақ тіліне тұңғыш тәржімалануы еді.
Тасыған қазан - төгілер.
Молшылық туралы
Құдықты көздеуі бар жерден қаз.
Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы
Темірді жайлап иер болар.
Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы
Бұлт шықса - бағбан бақшасын ойлайды.
Ақыл-ой туралы
Оқ нысанаға ғана атылады.
Пеш ысыса - нан күйер.
Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы
Қазан көп қайнаса - ас бұзылады.
Пайдасыздқ, керексіздік туралы
Аңғарғыш аңшы ауын алыстан тастайды.
Сақтық туралы
Дем алу үшін - алдымен еңбек ету керек.
Еңбек туралы
Гауһар жоғалмасын десең - сенімсізге сеніп тапсырма.
Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы
Төзімді тілегіне жетеді.
Шыдамдылық, төзімділік туралы
Шатысқан істің шешімі - шыдам.
Сабырлық, шыдамдылық туралы
Ақырын жүрген алысқа барады.
Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы
Асығыстық - ақылдының ісі емес.
Асығыстық туралы
Үйдің іргесі берік болсын десең - қабырғасын асықпай қала.
Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы
Кілеміңе қарай көсіл.
Қанағат-рақым туралы
Ішер судың да шамасы бар: артық - зиян.
Қанағат-рақым туралы
Шам маймен жанады: көп май құйсаң өшіп қалады.
Қанағат-рақым туралы
Алақанмен күннің көзін жаба алмайсың.
Ынтымақ-бірлік, татулық туралы
Бақыт бір жерде тұрмайды.
Бақыт туралы
Малы көптің - қайғысы да көп.
Төрт түлік мал туралы
Тәуіптен ауырыңды жасырмағайсың.
Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы
Ойлы адамға нақыл сөз ұнайды.
Асыл сөз туралы
Ойлай білген ер - көзсіз батырдан көп артық.
Ақыл-ой туралы
Ақыл - білімге бастар жол.
Ақыл-ой туралы
Құдай берейін десе - ақылдының да, ақымақтың да тілегін береді.
Дін, иман туралы
Біреудің бойынан кемшілік іздеме - өнер ізде.
Ғылым-білім, өнер туралы
Біліктіні білгені үшін сыйлайды.
Ғылым-білім, өнер туралы
Су өзінің өрт сөндіре алатынын білмейді.
Қадір-қасиет туралы
Талай бөрінің түбіне түлкі жеткен.
Аң-құс туралы
Қысылған жерде қоян да арыстанның ісін істейді.
Аң-құс туралы
Кірпіге қулық жараспайды.
Шаян ініне тышқан сыймас.
Аң-құс туралы
Ұшқан құсты қуып жете алмайсың.
Көгершін үйренген жеріне қонады.
Аң-құс туралы
Ұшудан қалған лашынның қарға төбесін теседі. Гүлді көргенде бұлбұлдың өзі-ақ сайрай жөнелер.
Аң-құс туралы
Қанша асықсаң да - мезгілі жетпей іс бітпейді.
Шыдамдылық, төзімділік туралы
Кәріге жігітшілік жараспайды.
Кәрілік, жастық туралы
Қайғы да - өтеді, қуаныш та - өтеді, дәурен де - өтеді: тек өкініш қана қалады.
Адам өмірі туралы
Дүние тауқыметінен екі-ақ адам құтылар: біреуі - әлі тумаған адам, екіншісі - өлген адам.
Адам өмірі туралы
Бұ дүние де мыстан кемпірдей қу: тәттімен алдайды.
Дүние туралы
Дүние кейде бал сыйлайды, кейде ара боп шағады.
Дүние туралы
Дән себілмей - астық өнбейді,
Дария буланбай - шық түспейді.
Еңбек туралы
Сараңнан бір тілім нан сұрағанша - аштан өлген жақсы.
Сараңдық туралы
Жомарттық - жоқ атаққа жол ашады.
Жомарттық туралы
Қайғылының көзінше қарқылдап күлме. Қайғы да мәңгі тұрмайды.
Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы
Кісі өз қолын өзі кесе алмайды.
Дәрменсіздік туралы
Келісіп істесе - көп бітеді.
Ынтымақ-бірлік, татулық туралы
Атып әкелген аң сыйлыққа жарамайды.
Аң-құс туралы
Елдің қарғысынан сақтан.
Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы
«Хан сарайынан қашықтау жүрген жөн» деп айтады жұрт.
Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы
Күш жұмсама, қорлық іздеме.
Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы
Пиғылы жатпен қатар отырма.
Қасыңның қасына да сыр ашпа.
Ізгілік тілесең - ізгі бол.
Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы
Кесек атқанға - тас ат.
Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы
Дереккөзі: «Әдеби әлем» порталы