Сайф Сарайи

24 Мамыр 2013, 05:09

Сарайи Сайф (1321-1396) - ойшыл, ақын. Алтын Орда мемлекетінің астанасы Сарай қаласында тұрған. Кейін мәмлүктер билеп тұрған Мысырға барған. 1391 жылы парсының ұлы ақыны Шеих-Маслах-әд-дин Сағдидың әйгілі «Гүлстан» поэмасын сол кезде халықаралық қолданыста кең пайдаланылатын қыпшақ тіліне аударған. Тайып бара жатқанға таяныш бол. Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы Табысы жоқтың - танысы жоқ. Құр тілекпен бек атана алмайсың. Қиындық көрмей байлық келмейді. Еңбек туралы Мүсәпірдің ақысын жеме - тозақта күйерсің. Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы Адам ішіп-жеу үшін ғана өмір сүрмейді. Адам өмірі туралы Саулығымды сақтаймын десең аз же, бірақ уақытылы же. Денсаулық туралы Артық ішкен ас - зиян. Денсаулық туралы Жанжалдың шоғы қызарса - ақылдың суын сеп. Ақыл-ой туралы Біліктінің орны - төр. Ғылым-білім, өнер туралы Ақылды - көптің көңілін аулар, күншіл - жоқты даулар. Ақыл-ой туралы Темір шеге - тасқа кірмейді, ақыл - надан басқа кірмейді. Ақыл-ой туралы Ақымақты мақтасаң - қуанар. Надандық, ақымақтық туралы Ісмер қайда жүрсе де ақша табады. Еңбек туралы Білмеген нәрсеңді сұрап алуды ар көрме. Ар-намыс, ұят туралы Білім - ердің дәулеті. Ғылым-білім, өнер туралы Біліп істеген мақсатына тез жетеді. Еңбек туралы Наданның әдеті: жолдасынан сәл қала бастаса - сыртынан қанжар сұғуға әзір тұрады. Надандық, ақымақтық туралы Надандар білімді адамды көре алмайды. Надандық, ақымақтық туралы Еңбегі жоқ ғалым - балы жоқ ара тәрізді. Еңбек туралы Қате сөйлеп, кейін өкінгеннен гөрі - тек тұрған жақсы. Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы Айтқаныңды қайталама: алуаны да бірақ рет жейді. Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы Күшің бізге жеткенмен - құдайға жетпейді. Дін, иман туралы Түйнектен - ағаш өседі, түйір дәннен - қамба толады. Еңбек туралы Адамға шабатын арыстаннан - жүк таситын есек артық. Пайдасыздық, керексіздік туралы Қу тамақтың қамы болмаса - құс тұзаққа түспес еді. Еңбек туралы Сорлы есектің құны жоқ - жүк көтерер күші қымбат. Пайдасыздық, керексіздік туралы Кәрілік келсе - жігіттіктен қол үз: өзен кері ақпайды. Адам өмірі туралы Адам - бір оқтық. Адам өмірі туралы Қорынып өмір сүргенше - қу кедей болып өлген артық. Пайдасыздық, керексіздік туралы Әркім өзінің білетін ісімен айналысқаны жөн. Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы Көңіл берме - көңіл бермес кісіге. Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы Өзіңнен қорқатын адамнан сақтан. Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы Бейнет көрмегенге - зейнет те жоқ. Еңбек туралы Тырнағанмен темір таты кетпейді. Пайдасыздық, керексіздік туралы Жай жатқан жыланның құйрығын баспа. Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы Сапты аяқпен ас беріп, сабынан қарауыл қарама. Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы Кісінің түсіне емес, ісіне қара. Еңбек туралы Пайдасыз шындықтан - пайдалы өтірік артық. Пайдасыздық, керексіздік туралы Алдында тұрсаң - жуас қойдай: сені «дос» деп біледі, Артында тұрсаң - аш бөрідей теріңді тіледі. Достық туралы Туралық - хақтың мейірі. Әділдік, шындық туралы Пайдасыз шындықтан - пайдалы өтірік артық. Әділдік, шындық туралы Жамандық қылғанға - жақсылықпен жауап бер. Жақсы мен жаман туралы Отты сөндіріп - қозасын қалдырма, Жыланды өлтіріп - баласын қалдырма. Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы Ізгі оймен ашқан есікті - қатты жаппа. Жұрт қашардай - қатты болма, Жұрт таптардай - жуас болма. Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы Әдепсіз келінге - әдемі киім жараспайды. Надандық, ақымақтық туралы Құлыңды көп жәбірлей берме: қожасына - бұғау салынып, құлы бостандық алатын да күн туады. Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы Ізгілік пен әділдік өлмейді. Әділдік, шындық туралы   Жаманмен жолдас болма. Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы Тайып бара жатқанға таяныш бол. Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы Көзеге не құйсаң - соны ішесің, Көшеге не ексең - соны орасың. Еңбек туралы Амалы таусылған дұшпан шын достыққа көшеді. Достық туралы Қиын күнде қол ұшын берген - нағыз дос, Жайшылықта доспын деген - жай сөз. Достық туралы Дос - зынданда жатқанда керек, Дастархан үстінде - дұшпан да дос. Достық туралы Жаман әйел - жақсы еркектің соры. Әйел, ана туралы Жүрек кімді қаласа - сол сұлу. Махаббат туралы Кісінің көңіліне қара. Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы Ер адам кек сақтамайды. Ерлік, батырлық туралы Қадіріңді кетірме:ол - сенің таптырмас байлығың. Қадір-қасиет туралы Артында жақсы аты қалған адам өлмейді. Жақсы мен жаман туралы Ағаш көркі - жеміс, адам көркі - жақсы іс. Еңбек туралы  Дереккөзі: «Әдеби әлем» порталы

Сарайи Сайф (1321-1396) - ойшыл, ақын. Алтын Орда мемлекетінің астанасы Сарай қаласында тұрған. Кейін мәмлүктер билеп тұрған Мысырға барған. 1391 жылы парсының ұлы ақыны Шеих-Маслах-әд-дин Сағдидың әйгілі «Гүлстан» поэмасын сол кезде халықаралық қолданыста кең пайдаланылатын қыпшақ тіліне аударған.

Тайып бара жатқанға таяныш бол.

Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы

Табысы жоқтың - танысы жоқ.

Құр тілекпен бек атана алмайсың.

Қиындық көрмей байлық келмейді.

Еңбек туралы

Мүсәпірдің ақысын жеме - тозақта күйерсің.

Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы

Адам ішіп-жеу үшін ғана өмір сүрмейді.

Адам өмірі туралы

Саулығымды сақтаймын десең аз же, бірақ уақытылы же.

Денсаулық туралы

Артық ішкен ас - зиян.

Денсаулық туралы

Жанжалдың шоғы қызарса - ақылдың суын сеп.

Ақыл-ой туралы

Біліктінің орны - төр.

Ғылым-білім, өнер туралы

Ақылды - көптің көңілін аулар, күншіл - жоқты даулар.

Ақыл-ой туралы

Темір шеге - тасқа кірмейді, ақыл - надан басқа кірмейді.

Ақыл-ой туралы

Ақымақты мақтасаң - қуанар.

Надандық, ақымақтық туралы

Ісмер қайда жүрсе де ақша табады.

Еңбек туралы

Білмеген нәрсеңді сұрап алуды ар көрме.

Ар-намыс, ұят туралы

Білім - ердің дәулеті.

Ғылым-білім, өнер туралы

Біліп істеген мақсатына тез жетеді.

Еңбек туралы

Наданның әдеті: жолдасынан сәл қала бастаса - сыртынан қанжар сұғуға әзір тұрады.

Надандық, ақымақтық туралы

Надандар білімді адамды көре алмайды.

Надандық, ақымақтық туралы

Еңбегі жоқ ғалым - балы жоқ ара тәрізді.

Еңбек туралы

Қате сөйлеп, кейін өкінгеннен гөрі - тек тұрған жақсы.

Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы

Айтқаныңды қайталама: алуаны да бірақ рет жейді.

Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы

Күшің бізге жеткенмен - құдайға жетпейді.

Дін, иман туралы

Түйнектен - ағаш өседі, түйір дәннен - қамба толады.

Еңбек туралы

Адамға шабатын арыстаннан - жүк таситын есек артық.

Пайдасыздық, керексіздік туралы

Қу тамақтың қамы болмаса - құс тұзаққа түспес еді.

Еңбек туралы

Сорлы есектің құны жоқ - жүк көтерер күші қымбат.

Пайдасыздық, керексіздік туралы

Кәрілік келсе - жігіттіктен қол үз: өзен кері ақпайды.

Адам өмірі туралы

Адам - бір оқтық.

Адам өмірі туралы

Қорынып өмір сүргенше - қу кедей болып өлген артық.

Пайдасыздық, керексіздік туралы

Әркім өзінің білетін ісімен айналысқаны жөн.

Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы

Көңіл берме - көңіл бермес кісіге.

Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы

Өзіңнен қорқатын адамнан сақтан.

Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы

Бейнет көрмегенге - зейнет те жоқ.

Еңбек туралы

Тырнағанмен темір таты кетпейді.

Пайдасыздық, керексіздік туралы

Жай жатқан жыланның құйрығын баспа.

Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы

Сапты аяқпен ас беріп, сабынан қарауыл қарама.

Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы

Кісінің түсіне емес, ісіне қара.

Еңбек туралы

Пайдасыз шындықтан - пайдалы өтірік артық.

Пайдасыздық, керексіздік туралы

Алдында тұрсаң - жуас қойдай: сені «дос» деп біледі,

Артында тұрсаң - аш бөрідей теріңді тіледі.

Достық туралы

Туралық - хақтың мейірі.

Әділдік, шындық туралы

Пайдасыз шындықтан - пайдалы өтірік артық.

Әділдік, шындық туралы

Жамандық қылғанға - жақсылықпен жауап бер.

Жақсы мен жаман туралы

Отты сөндіріп - қозасын қалдырма,

Жыланды өлтіріп - баласын қалдырма.

Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы

Ізгі оймен ашқан есікті - қатты жаппа.

Жұрт қашардай - қатты болма,

Жұрт таптардай - жуас болма.

Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы

Әдепсіз келінге - әдемі киім жараспайды.

Надандық, ақымақтық туралы

Құлыңды көп жәбірлей берме: қожасына - бұғау салынып, құлы бостандық алатын да күн туады.

Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы

Ізгілік пен әділдік өлмейді.

Әділдік, шындық туралы

 

Жаманмен жолдас болма.

Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы

Тайып бара жатқанға таяныш бол.

Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы

Көзеге не құйсаң - соны ішесің,

Көшеге не ексең - соны орасың.

Еңбек туралы

Амалы таусылған дұшпан шын достыққа көшеді.

Достық туралы

Қиын күнде қол ұшын берген - нағыз дос,

Жайшылықта доспын деген - жай сөз.

Достық туралы

Дос - зынданда жатқанда керек,

Дастархан үстінде - дұшпан да дос.

Достық туралы

Жаман әйел - жақсы еркектің соры.

Әйел, ана туралы

Жүрек кімді қаласа - сол сұлу.

Махаббат туралы

Кісінің көңіліне қара.

Тәлім-тәрбие, өсиет, тағлым туралы

Ер адам кек сақтамайды.

Ерлік, батырлық туралы

Қадіріңді кетірме:ол - сенің таптырмас байлығың.

Қадір-қасиет туралы

Артында жақсы аты қалған адам өлмейді.

Жақсы мен жаман туралы

Ағаш көркі - жеміс, адам көркі - жақсы іс.

Еңбек туралы

 Дереккөзі: «Әдеби әлем» порталы

Бөлісу: