18 Наурыз 2013, 06:05
Железин ауылының негізі 1917 жылдың жазында қамал тәрізді салынған.
И. Бухгольцтің Ямышев өзенінде жоңғарлармен жеңілген, сәттісіз жорығынан кейін, И. Ступиновтің басшылығымен жаңа жөнелту ұйымдастырылды. Бұл экспедиция жоңғарлар әскерімен бұзылған Ямыш қамалын қалпына келтіріп, Жаңа-Железиндік экспедицияны құрды. Жаңа қамал Петр I-мен Ертістің бойымен және форпосттің қорғаныс тасқынды желісімен белгіленген, маңызды нығайтылған пунктілерінің санына жататын.
Қамалдың административті және сауда мәні болатын: бұнда көп әскерлер орналасқан, Жоңғарлық басшылармен, орта азиялық мемлекеттермен, Кіші жүздің қазақ тайпаларының төңіректегі даласында көшіп жүрген хандармен, келіссөздер жүргізілетін. Ертістің арғы жағында айырбас сауда шоғыралған, осында орта азиялық көпестері шай, кептірілген жеміс-жидектер, жібек және мақта маталарды, сонымен қатар көптеген құлдарды әкелетін. Қазан айында «покровский» деп аталған, үлкен жәрменке ұйымдастырылды. 1761 жылы айырбас аула және 1868 жылы қысқарған кеден құрылды.
1745 жылы Сібір Губернаторы Киндерманның жарлығымен бұнда маяк салынған. Осылай Железин орналасты. Осы кезде сібірлік казактар құрылады. 1755 жылы патшалық үкімет казактарға қазыналық нан салу үшін, жер бөлу туралы жарлық шығарды, ал 10 жылдан кейін жаңа жарлықпен, Ертіс алқабында 10 шақырым жер казактарға бөлінген.
Бірте-бірте Железин көпестермен, бай казактармен - мал өсірушілермен және мал күтуші кедейдермен қоныстанған, қатардағы станицаға айналды.
1879 жылы Фёдор Усов Железин станицасында 78 үй, екі бастауыш мектеп, ауылдық ерлерге арналған училищесі, былғары зауыт, жәрменке, пошталық станциясы бар деп жазатын. Жаңа шіркеу салынды. Ол туралы «Омбылық махалла» анықтама кітабінда «Церковь каменная с колокольнею, трехпрестольная. Храм построен в 1786 году усердием казаков и добровольных жертвователей и по размеру - довольно вместительный, кругом обнесён каменной с железными решётками, оградой» деп жазылған. Ары қарай кітап құрастырушы прихожандардың негізгі жұмысы – ол нан егу, мал өсіру және балық аулау. Жыл сайын қарашада жәрменке өтеді. Бұнда май, былғары, сары май және басқа өнімдер сатылады, жылқылар да көп көлемде сатылады. Бірақ «железиндік» жәрменкенің маңызы, қамалдың бар кезіндегіндей емес.
Қазір Железин - замандас ауыл, және өткенді еске түсірмейді: қорған шіркеу бұзылып, біліктері қопарылып тастаған,сонда да шұңқырлары сақталған, бірақ олардың тереңдігі 1,5 метрден аспайды.
Ертістің Павлодар өңірінің әдеби картасы