15 Наурыз 2013, 09:16
Саудагерлер немен айналысты? Нан алып сату өзін өзі ақтамады: басқа жақтан әкелінген нан өте қымбат болды, оның үстіне жол шығындарына бүкіл табыс жұмсалатын. Оны ұққан саудагерлердің біразы нан пісіруге кірісті.
Нан пісіретін саудагерлердің алғашқысы, өз туыстарымен бірге Ақмолада ауылшаруашылық артелін ұйымдастырған Гаврил Ефремов болды.
Кейбір қалалық жермен айналысатын шаруалар екінші сатыдағы саудагерлер қатарына қосылды. Ал жұмыстары сәтсіздеу болғандары мещандық тапқа қосылды. Гавриил Ефремовтың жолы болмады:1880 жылы ақмолалық саудагерлер тізімінде ол болған жоқ..Өкінішке орай, бұл жеке жағдай:Жергілікті тұрғындарға жеткілікті ақша жинап, жылдағы сатып алатынын алуға мүмкіндік бермеді.Саудагерлер бұл жолдан түрлі жол тауып шығып отырды. Мысалы, ақмолалық саудагер Д.Л.Филатов саудада үлгерушілігі оның кінәсі болды,бірақ,ол әр жылы егіс алқабын қырық десятинаға дейін жалға алып отырды.Кейінірек ол өзінің ұн диірменханасын ашып, қала халқына үлкен көмек көрсетті. Филатовтың тағдыры туралы жағымсыз қарама қайшы мәліметтер қалған. Оның шығу тегі белгісіз. Ақмолаға Филатов Ақмолаға XIX ғасырдың 60 жылдардың басында келіп, оның жұмыстары бірден өрге домалайды, 1963 жылы ол Ақмола қаласының мәртебесіне байланысты өтетін мерекенің демеушісі болды. Ол кезде Филатов 22 жаста бола түрып, үздік кәсіпкер атағын иемденді. 70 жылдардың басында Ақмола мен Ташкентті атты-релсті жолмен біріктіру жобасы жасақталып, оны Филатып қаржыландырған болатын.
Жетпісінші жылдардың аяғында льготтық сауда бітіп саудагерлердің жаппай кетуі байқалды. Біріншілердің қатарында болып Д.Л.Филатов кетті.
Бірақ ештеңеге қарамастан қалаға келушілер толастаған жоқ. Жетпісінші жылдардың екінші жартысында Ақмолаға Вятский губерниясының шаруасы Устин Коротков көшіп келді. Бұл тез шешім қабылдағыш және жан-жақты дарынды адам: тамаша фотограф, сағат жөндейде алдына жан салмайды. Осындай шеберлігінің арқасында ол екінші гильдиялы саудагер болды. 1899 жылы Коротков күйдіргіш пеш салып, Ақмолада кірпіш өндірісін ашты.
Пертопавлдық саудагерлер Алексеевтердің тағдыры қызық. Матвей әулиетінің негізін қалаушы 1854 жылы жеті жүз(ол кездері мұндай мөлшердегі ақша құнды болып есептелген) рубльге Ақмола бекінісінде салынып жатқан церковьқа утвар алу үшін. мұрагерлік тастайды. Немересі Матвей Ефграф аманатын қолға алып, Петропавлдан Ақмолаға көшіп, қаладағы сыйлы кәсіпкерлердің және қоғам қайраткерлерінің қатарына енді. Оның театр өнеріне деген махаббаты ерекше болатын, сол себепті, һзіндік бастамамен басталған спектаклдарды қаржыландырып, қайырымдылықпен айналысатын. 1891 жылы егін алқабы өнім бермеуіне байланысты, Ақмолада да аштық орын алады, кір іссіз қалып, шығынға душар болған келімсектерге Евгар Алексеевтің бастамасымен үйінділерді тазалауға, бұрынғы әскери бекінітің орындарын ақыға тазалауға беруді ұйымдастырады. Осылай ондаған адамдар аштықтан өліп кетуден құтылады. Ақмолада ірі саудамен Кощегуловтар жанұясы айналысты. Әулеттің отағасы Баймұхаммед бірінші гильдиядағы саудагер болды. Қошығұловтарға қаладағы жалғыз конфет-пряник шығаратын фабрика және Қонақжайлардағы дүкендер қарайтын.
Дереккөзі: Астананың 10 жылдық мерейтойына арналған портал