ҚР ПІБ МО ауруханасында күн сайын күрделі урологиялық операциялар жасалады. Сонымен қатар Ауруханада урологиялық сырқаттары бар науқастарды емдеудің барлық түрі қарастырылған. Бүгінгі сұхбатта № 4 хирургия бөлімінің меңгерушісі, жоғары санатты уролог-дәрігер Бахтияр Қасымов пациенттер қандай шағымдармен жиі келетінін айтып, дәрігерлік кеңес берді.
El.kz: Бахтияр Қасымов, біз уролог маман туралы айтқанда тек ер адамдарға қатысты аурулар көз алдымызға келеді. Бірақ, білуімізше, оның ауқымы кең. Уролог маман қандай ауруларды емдейді?
Бахтияр Қасымов: Уролог – несеп-жыныс жүйесіне қатысты барлық ауруды емдеумен айналысатын маман. Яғни бүйрек, несеп жолы, қуық, ерлердің жыныс мүшелеріне қатысты сырқаттарды қарастырады.
Егер науқастың несеп-жыныс жүйесінде қабыну, өскін, бөтен денелер болса, қандай да бір қолайсыздық туындап, пациенттің өмір сапасына кері әсер ететіндай жағдай болса уролог маманның көмегіне жүгіне алады.
Уролог – тек ер адамдарды емдейтін маман емес.
El.kz: Сізге пациенттер көбіне қандай шағымдармен келеді?
Бахтияр Қасымов: Урологқа, әдетте, науқастар зәр шығарудың бұзылуына қатысты мәселелермен жиі келеді. Егде жастағы еркектерде оған қуықасты безі аденомасы әсер етеді. Соның салдарынан зәр шығару жүйесінің қызметі бұзылады, пациенттің зәр шығаруы қиындайды.
Бұдан бөлек адамдар қатерлі және қатерлі емес өскіннің бар-жоғын анықтау үшін де жүгінеді.
Сонымен қатар қазір тұрғындар арасында несеп-тас ауруы жиі кездеседі. Яғни адамның бүйрегіне, несепағарға тас жиналады. Тас деп отырғанымыз – бүйректің ішіне жиналған қатты тұздың шөгіндісі. Ол түзілістер ағзадан кіші дәретпен шығып кетуі керек, егер ондай бола қоймаса, келер қауіп біршама деп біліңіз. Ірі тастар несеп шығаратын жолдарды бітеп, әжетханаға бара алмайтындай қиындықтар әкеледі. Оған қосымша арқа қатты ауырып, іштің төменгі жағы сыздауы мүмкін.
El.kz: Бүйректе тас неліктен пайда болады? Оның бар екенін қандай белгілерге қарап білеміз?
Бахтияр Қасымов: Оның негізгі себебі – зәрдің кристалдануы. Пациент сұйықтықты аз ішсе, сонымен қатар ағзада дисбаланс, метаболикалық бұзылыстар туындаса несеп-тас ауруына әкеп соғуы мүмкін. Тастың өзі – осы аурулардың салдары. Бұл – урологиялық аурулардың ішінде ең кең тарағаны.
Көп жағдайда несеп-тас ауруы симптомсыз болады. Яғни түзілістер бүйректе бар болғанымен, көлемі кіші болғандықтан ешқандай белгі бермейді. Тек тұзды шөгінді көбейіп, ірілегенде, не бүйрек пен қуық арасындағы түтікті бітегенде барып ауырсына бастайды. Бұл жағдайда зәр бүйректен шыға алмай, ағзаның түйіліп, шаншуына алып келеді. Ол шыдатпай ауыртуы мүмкін, сол себепті дер кезінде дәрігерге қаралған абзал.
El.kz: Сіздің пікіріңізше, пациенттер неге дәрігерге кеш қаралады? Урологқа келерде олар неден қорқады?
Бахтияр Қасымов: Иә, расында пациенттер алғашқы белгілер байқалған соң бірден дәрігер көмегіне жүгінбейді. Олардың ішінде, әсіресе, үлкен жастағы азаматтар көп. Меніңше, мұның бәрі қазақ халқының менталитетімен тікелей байланысты. «Егер мазаламаса – бәрі жақсы» деп жүре береміз.
Біз, дәрігер ретінде кез келген аурудың алдын алуға, салдарынан сақтануға шақырамыз. Ол үшін тұрақты түрде тексерістерден, скринингтен, чек-аптан өтіп тұру қажет. Себебі оның салдары ота жасауға, ұзақмерзімді емделуге әкеп соғуы ықтимал.
El.kz: ҚР ПІБ МО ауруханасында урологиялық ауруларды емдеудің қандай ерекше тәсілдері бар?
Бахтияр Қасымов: Біздің ауруханада урологиялық ауруларды емдеудің барлық тәсілдері бар. Атап айтсақ, эндоскопиялық, лапароскопиялық немесе тастарды уақтау және оларды сыртқа шығару сынды инвазивті емес тәсілдер, хирургиялық араласулардың барлық түрі қолданылады.
Яғни ҚР ПІБ МО ауруханасында урологиялық аурулардың кез келген түрін емдеу үшін барлық жағдай қарастырылған.
Уролог-дәрігер аурудың алдын алу және профилактикалық тексерулерге байланысты маңызды кеңестерімен бөлісті:
1. Урологқа үнемі бару несеп-жыныс жүйесінің денсаулығын сақтаудың маңызды элементі болып табылады. Денсаулығыңыз сыр бермесе де, профилактикалық тексерулер ауруларды ерте анықтауға көмектеседі.
40 жастан асқан ер адамдар үшін урологқа үнемі бару өте маңызды болады: жас ұлғайған сайын простатит, аденома және простата обырының даму қаупі артады. Әйелдерге, әсіресе менопауза кезінде, урологтың тексеруінен өту ұсынылады, өйткені бұл уақытта зәр шығару жолдарының инфекциясы және басқа проблемалар қаупі артады.
Тексеруге не кіреді?
2. Гигиена. Жеке гигиенаны сақтау көптеген аурулардың, соның ішінде несеп-жыныс жүйесінің инфекцияларының алдын алуға көмектеседі. Үнемі жуу, ауыр химикаттарсыз жұмсақ гигиеналық құралдарды пайдалану және мақтадан жасалған іш киім кию денсаулықты сақтауға көмектеседі.
Негізгі ұсыныстар:
Ерлердің жыныс мүшелерін күнделікті жууы маңызды.
Әйелдер, әсіресе етеккір кезінде, жылы су мен жұмсақ гигиеналық құралдарды пайдаланып, жақсылап жууы керек.
Қышқылдығы жоғары парфюмерлік өнімдер мен сабындарды пайдалану ұсынылмайды, себебі бұл табиғи микрофлораны бұзып, тітіркенуге әкелуі мүмкін.
3. Су ішу режимі және бүйрек денсаулығы.
Суды жеткілікті мөлшерде тұтыну бүйрек пен зәр шығару жолдарының денсаулығын сақтау үшін өте маңызды. Су токсиндерді кетіруге көмектеседі, бүйрек тастарының пайда болуына жол бермейді және инфекциялардың даму қаупін азайтады.
Гидратация бойынша нұсқаулар:
Ересек адам күніне кемінде 1,5-2 литр су тұтынуы керек. Дегенмен, су талаптары климатқа, физикалық белсенділікке және жеке ерекшеліктеріне байланысты өзгеруі мүмкін.
Кофе мен газдалған сусындарды шамадан тыс тұтынудан аулақ болыңыз, себебі олар сусыздандыруды тудыруы мүмкін.
Диетаға жемістер мен көкөністер (қияр, қарбыз, апельсин) сияқты сұйықтық мөлшері жоғары тағамдарды көбірек қосыңыз.
4. Дұрыс тамақтану және оның урологиялық аурулардың алдын алудағы рөлі.
Несеп-жыныс жүйесі ауруларының алдын алудың маңызды бөлігі – дұрыс тамақтану үлгісін сақтаумен тікелей байланысты. Витаминдерге, минералдарға және талшықтарға бай тағамдарды жеу несептің оңтайлы рН деңгейін ұстап тұруға көмектеседі, тас түзілуін болдырмайды және инфекциялар қаупін азайтады.
5. Тамақтану бойынша кеңестер:
Тұрақты жаттығулар қалыпты салмақты сақтауға, қан айналымын жақсартуға және әртүрлі урологиялық аурулардың даму қаупін азайтуға көмектеседі. Белсенді өмір салты стрессті азайтуға көмектеседі, бұл жалпы денсаулыққа оң әсер етеді.
Қандай жаттығулар пайдалы?
Күш жаттығулары жалпы тонустың жақсаруына ықпал етеді және омыртқа мен іш мүшелерін қолдайтын бұлшықеттерді күшейтеді, бұл несеп-жыныс жүйесінің денсаулығына да пайдалы әсер етеді.
6. Дәрілерді қабылдағанда сақ болыңыз
Кейбір дәрі-дәрмектер, әсіресе ауырсынуды басатын және антибиотиктер, бүйрек пен зәр шығару жолдарының жұмысына теріс әсер етуі мүмкін. Кез келген дәрі-дәрмекті бастамас бұрын, әсіресе бүйрек немесе зәр шығару жолдарының созылмалы аурулары болса, дәрігермен кеңесу маңызды.
Дәрілерді қабылдау кезінде есте сақтау керек:
Ешқашан дәрі-дәрмекті дәрігердің кеңесінсіз қабылдамаңыз, тіпті олар рецептсіз болса да.
Дәрігеріңізбен мүмкін болатын жанама әсерлер және сіз қабылдаған басқа дәрілермен өзара әрекеттесу туралы сөйлесіңіз.
Егер созылмалы аурулар болса, дәрігерге дәрі-дәрмектің дозасы мен түрін дұрыс таңдай алатындай етіп міндетті түрде хабарлаңыз.
7. Қуық асты безі ауруының профилактикасы
Ерлер үшін простата денсаулығы жалпы әл-ауқаттың негізгі компоненттерінің бірі болып табылады. Жасы ұлғайған сайын простатит, аденома немесе қатерлі ісік сияқты простата ауруларының даму қаупі артады. Тұрақты скринингтер мен профилактикалық шаралар бұл тәуекелді айтарлықтай төмендетуі мүмкін.
8. Қауіпсіз жыныстық қатынас
Қауіпсіз жыныстық қатынас – несеп-жыныс жүйесіне елеулі әсер ететін жыныстық жолмен берілетін инфекциялардың алдын алудың маңызды аспектісі. Презервативтерді пайдалану және ЖЖБИ-ге тұрақты тестілеу көптеген мәселелерден аулақ болуға көмектеседі.
Ұсыныстар:
Егер әдеттен қышу, ауырсыну немесе бөртпелер сияқты белгілер пайда болса, диагноз қою және емдеу үшін дереу дәрігерге қаралыңыз.
9. Симптомдар кезінде дәрігерге уақтылы бару.
Несеп-жыныс жүйесіндегі проблемаларды көрсететін белгілерді елемеуге болмайды. Зәр шығару кезіндегі ауырсыну, зәрдегі қан, эрекцияның бұзылуы, жиі зәр шығару — мұның бәрі дереу урологқа барудың себептері.
10. Дәрігердің ұсыныстарын орындау.
Егер уролог емді тағайындаған немесе өмір салтын өзгертуді ұсынған болса, барлық нұсқауларды қатаң сақтау маңызды. Бұл асқынуларды болдырмауға, қалпына келтіру процесін тездетуге және өмір сапасын жақсартуға көмектеседі.